Masada
Z Wikipedii
Współrzędne: 31°18' N 35°21' E
Masada (hebr. מצדה Mecada; zlatynizowana forma słowa מצודה - "forteca") - to nazwa starożytnej twierdzy żydowskiej położonej na szczycie samotnego płaskowyżu na wschodnim skraju Pustyni Judejskiej nad Morzem Martwym w Izraelu. Dostęp do płaskiego szczytu w kształcie rombu jest trudny, a twierdzy bronią strome kilkusetmetrowe zbocza - do 410 metrów nad poziom Morza Martwego.
Obecnie można na szczyt Masady wejść pieszo lub wjechać kolejką.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Początki twierdzy sięgają rządów dynastii hasmonejskiej. W 40 p.n.e. w Masadzie schronił się Herod uciekając przed Partami. Od tego czasu upodobał sobie to miejsce. Według relacji Józefa Flawiusza, Herod, od 37 p.n.e. król Judei, w latach 37-31 p.n.e., udoskonalił jeszcze obronność tego miejsca, wznosząc mury i wieże obronne oraz budując zbiorniki na wodę i magazyny na zapasy, co umożliwiało stawianie czoła oblężeniu przez długi czas. Od 6 r. w twierdza służyła jako rzymska strażnica graniczna. W roku 66 n.e. w czasie wojny żydowskiej Masadę zajęli zeloci. W roku 73 n.e. Masada była jednym z trzech ostatnich punktów oporu przeciw Rzymianom. Oblężenia twierdzy podjął się Flawiusz Silwa. Brało w nim udział 5 tys. żołnierzy rzymskich oraz 9 tys. niewolników i jeńców, wykorzystywanych głównie do prac ziemnych. Dzięki nim usypano skarpę, po której rozpoczęto szturm fortecy przy pomocy wieży oblężniczej. Na czele broniących się zelotów stał Eleazar ben Jair. Sytuację wewnątrz twierdzy w czasie oblężenia znamy z relacji Józefa Flawiusza, jednak trudno powiedzieć, na ile jego opis odpowiada prawdzie. Kiedy dostrzeżono bezcelowość dalszej obrony przystano na propozycję zbiorowego samobójstwa, wysuniętą przez ben Jaira. Każdy mężczyzna zabił żonę i dzieci, następnie wylosowano dziesięciu zelotów, którzy zabili pozostałych mężczyzn, z tych wybrano jednego, który zabił pozostałych i wreszcie popełnił samobójstwo. Pozostawiono nietknięte zapasy żywności, aby Rzymianie wiedzieli, że nie wzięli twierdzy głodem. Flawiusz podaje liczbę 960 obrońców, którzy odebrali sobie życie. Ocalały dwie kobiety z pięciorgiem dzieci, ukryte w kanale. Po zdobyciu Masady przez jakiś czas znajdował się w niej rzymski posterunek. Potem przebywali w niej bizantyjscy mnisi (pozostały po nich szczątki mozaikowej kaplicy). Zostali wyniszczeni przez najazd perski lub arabski. Od VII w. Masada nie była zasiedlona.
[edytuj] Wykopaliska
Miejsce położenia Masady ustalono w roku 1842, a zakrojone na szeroką skalę prace archeologiczne prowadzono w latach 1963-65. prowadził je archeolog izraelski Yigael Yadin. Zasadnicze znaleziska pochodzą z okresu panowania Heroda i powstania żydowskiego. Główne odkryte obiekty to pałac północny Heroda, z zachowanymi częściowo malowidłami i mozaikami, jedną z najstarszych i największych na Bliskim Wschodzie łaźni, zbudowaną wedle wzorów rzymskich, wielki Pałac Zachodni a także łaźnię rytualną (mykwa) i synagogę zelotów - najstarszą znaną synagogę z terenu Palestyny. Znaleziono także fragmenty papirusowych i pergaminowych zwojów z tekstami biblijnymi i pozabiblijnymi, głównie o charakterze apokryficznym. Ponadto bardzo liczne inskrypcje na ostrakach, a także na dzbanach na wino (inskrypcje zawierają datę produkcji). Zagadką archeologiczną jest fakt, że dotychczas nie odnaleziono miejsca pochówku ciał samobójców.
[edytuj] Znaczenie
Masada jest symbolem heroicznego oporu, aż do końca. Zwłaszcza dla Izraelczyków jest symbolem heroicznej walki. Na jej ruinach żołnierze składają przysięgę wojskową. Jest również częstym odwołaniem w dyskusji nad aksjologią wyborów ludzkich - konieczności uświęcenia życia, czy możliwości jego sobie odebrania.
