Masakra w Bleiburgu
Z Wikipedii
Masakra w Bleiburgu - seria masowych mordów dokonanych zaraz po zakończeniu II wojny światowej (maj 1945 r.) przez przedstawicieli Armii Jugosłowiańskiej na osobach (głównie narodowości chorwackiej i słoweńskiej) oskarżonych o kolaborację.
Początek masakry miał miejsce w austriackim miasteczku Bleiburg, nazwa ta więc stała się w Chorwacji symbolem określającym zbrodni dokonanej na osobach, które w Bleiburgu szukały schronienia przed Armią Jugosłowiańską.
Spis treści |
[edytuj] Przebieg wydarzeń
Zakończenie II wojny światowej i klęska Niemiec były również klęską państw od Niemiec zależnych, takich jak Niepodległe Państwo Chorwackie (Nezavisna Država Hrvatska) - NDH. Zarówno żołnierze walczący po stronie NDH, członkowie ruchu ustaszy oraz innych formacji antykomunistycznych (w grupie tej byli też wrodzy ustaszom czetnicy), jak też i duża część ludności cywilnej, w obawie przed odwetem Armii Jugosłowiańskiej postanowili uciekać na północ, na tereny zajęte przez wojska brytyjskie. Mieli oni zamiar poddać się i liczyli na potraktowanie ich jako odpowiednio jeńców wojennych bądź ludności cywilnej. Jednakże dowództwo brytyjskie zdecydowało się przekazać wspomniane osoby władzom jugosłowiańskim. Przedstawiciele Armii Jugosłowiańskiej wiele z tych osób w brutalny sposób wymordowali wkrótce po ich przejęciu (zazwyczaj pomijając wszelkie procedury sądowe). Reszta ofiar została sprowadzona do Jugosławii w tzw. marszach śmierci (wiele osób zmarło w drodze na skutek wycieńczenia i brutalnego traktowania). Całkowita liczba ofiar nie została dokładnie ustalona. Przytoczyć tu można jednak niektóre źródła:
- Piloci brytyjscy patrolujący północno-zachodnią Słowenię w połowie maja 1945 r. twierdzili, że widzieli ok. pół miliona wojskowych i cywili w chaotyczny sposób kierujących się w stronę granicy austriackiej.
- Sprawozdania jugosłowiańskiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych z 1949 r. stwierdza, że w ramach operacji kończących wojnę, armia jugosłowiańska wzięła do niewoli 341 000 żołnierzy nieprzyjaciela, z których zmarło lub zostało zabitych 100 000 osób.
- W sprawozdaniu Korpusu Obrony Narodowej Jugosławii (KNOJ) mówi się o tym, że zabito, raniono czy wzięto do niewoli ok. 116 000 ustaszy, czetników i członków innych formacji nieprzyjacielskich.
- Prof. dr Mate Šimundić podaje następujące dane: w Dravogradzie zabito ok. 50 000 - 70 000 osób, w Mariborze wykopano dół dł. 3000 m, gdzie zabito ok. 40 000 - 70 000 ludzi, w samym Bleiburgu zabito ok. 30 000 ludzi, a "marsze śmierci" pochłonęły ok. 125 000 ofiar, wliczając zmarłych po drodze, jak i w obozach przejściowych. Łącznie daje to 245 000 - 295 000 ofiar zabitych po zakończeniu II wojny światowej.
- Historycy słoweńscy (Uros Susterić i inni) szacują liczbę zabitych na 45 - 55 tysięcy.
- Historycy chorwaccy (Ivo Goldstein i Vladimir Zerjavić) na około 40 tysięcy.
[edytuj] Tło polityczne
Wydanie szukających schronienia przeciwników władz komunistycznych i zbrodniarzy wojennych w ręce tychże władz nastąpiło w ramach tzw. Operacji Keelhaul, która była wynikiem porozumień jałtańskich, przewidujących między innymi, że zachodni alianci przekazywać będą władzom Związku Radzieckiego wszystkich jego obywateli. Podobną zasadę zastosowano w stosunku do obywateli Jugosławii, choć w tym przypadku jednoznacznej umowy, jak się wydaje, nie było. Szczegóły porozumień i operacji wciąż jeszcze nie są znane, gdyż brytyjskie archiwa ich nie odtajniły.
Jako odpowiedzialnego za wydanie ludności, mimo że wiedział, iż ludzi tych czekają tortury lub śmierć, wskazuje się często Harolda Macmillana, on sam jednak winił generała Harolda Alexandra. Należy jednak stwierdzić, że gen. Alexander rozkazał zaprzestania wydawania zbiegów w ręce władz Jugosławii. Ostatecznie praktyki tej zaprzestano 4 czerwca 1945 r.
[edytuj] Reperkusje współczesne
Tragedia w Bleiburgu jest stosunkowo mało znana w świecie. Nie wolno było o niej mówić w krajach rządzonych przez komunistów, w tym w Jugosławii (w której skład wchodziła Chorwacja do 1991 r.). Również w krajach zachodnich o wydarzeniach tych mówiono niechętnie nie tylko dlatego, że moralna odpowiedzialność spoczywała na dowództwie brytyjskim, ale również dlatego, że Jugosławia rządzona przez Josipa Broz Titę postrzegana była jako sojusznik Zachodu przeciw Moskwie.
O wydarzeniach w Bleiburgu i innych niewygodnych faktach z historii Jugosławii zaczęto mówić więcej po upadku systemów komunistycznych w Europie. W szczególności o wydarzeniu tym pamiętano w Chorwacji po ogłoszeniu przez nią niezależności w 1991 r., a następnie w czasie wojny o niepodległość. Bleiburg jest jednym z symboli martyrologii narodu chorwackiego, choć zginęły tam również osoby innych narodowości.
W okolicach Bleiburga Chorwaci wykupili teren o łącznej powierzchni 20 500 metrów kwadratowych. Stoi tam pomnik, a planowane jest utworzenie parku - muzeum. W maju roku 2005 odbyły się tam uroczystości rocznicowe, a przy okazji otwarcie nowej części kompleksu (tereny wykupywane były stopniowo). [1]
