Mechaniczna pomarańcza

Z Wikipedii

Mechaniczna pomarańcza również Nakręcana pomarańcza (tytuł oryginalny A Clockwork Orange) to powieść szkockiego pisarza Anthony’ego Burgessa z 1962 roku.

Książka ma charakter eksperymentu lingwistycznego. W oryginale powieść została napisana w stworzonym przez autora slangu, hybrydy kolokwialnego języka angielskiego z zapożyczeniami rosyjskimi. W Polsce książkę przetłumaczył Robert Stiller, najpierw w wersji polsko-rosyjskiej (tzw. wersja R), a następnie w wersji polsko-angielskiej (tzw. wersja A); we wstępie do tego wydania zapowiadał również wersję polsko-niemiecką.

Książka stała się nagłośniona i ze względu na tematykę podlegała często cenzurze. Odcisnęła swoje piętno w sztuce stając się motywem zapożyczeń czy adaptacji wielu sztuk teatralnych. W roku 1971 powieść doczekała się głośnej ekranizacji filmowej Mechaniczna pomarańcza w reżyserii Stanleya Kubricka. Film o paranoiczno-surrealistycznym klimacie stara się wiernie trzymać fabuły książki. Brak mu jednak dyskusyjnego epilogu. W dzisiejszych czasach sceny przemocy będące powodem ocenzurowania filmu nie są już uznawane za tak szokujące.

Jest to opowieść o nastoletnim Aleksie, który w dzień jest przykładnym choć niesfornym synkiem, zakochanym w muzyce Ludviga van Beethovena, lecz każdej nocy wyrywa się z domu, by stać się członkiem bandy. Zdradzony przez kolegów Alex trafia do więzienia, gdzie decyduje się zamienić wyrok na udział w eksperymencie resocjalizacyjnym. Ów eksperyment obrzydza mu przemoc tak skutecznie, że od tej pory nie jest w stanie się nawet bronić. Jego przypadek zostaje wykorzystany w rozgrywkach politycznych, a sam Alex „wyleczony jak trza”.

Powieść zawiera również epilog, który jednak był pomijany w niektórych wydaniach (a także w filmie). W epilogu Aleks wraca do trybu życia z początku powieści, jest już jednak starszy, przestają go bawić dotychczasowe rozrywki.