Mojżesz Hess

Z Wikipedii

Mojżesz Hess Moses Moritz Hess משה הס
Urodzony	21 czerwca 1812 Bonn
Zmarł	6 kwietnia 1875 Paryż

Mojżesz Hess (21 czerwca 1812 - 6 kwietnia 1875) był niemiecko-żydowskim filozofem i jednym z prekursorów socjalizmu.

Urodził się w Bonn. Początkowo przyjął imię "Moritz", ale później konsekwentnie używał żydowskiego "Mojżesz", chcąc podkreślić swą żydowską tożsamość. Hess był jednym z pierwszych ideologów socjalizmu, a także prekursorem tego, co później nazwano syjonizmem. Jego główne prace to: Rzym i Jerozolima (1862), Święta Historia Ludzkości (1837) i Europejska Triarchia (1841). Hess ożenił się z kobietą z klasy pracującej, chcąc w ten sposób zaprotestować przeciwko burżuazyjnym wartościom. Doniesienia mówiące o tym, iż żona Hessa była prostytutką wydawały się pozbawione podstaw. Jednak późniejsze badania udowodniły, iż była ona zawodową prostytutką.

Hess otrzymał religijne żydowskie wychowanie od swego dziadka, a później studiował filozofię na Uniwersytecie w Bonn, której jednak nigdy nie ukończył. Jako korespondent socjalistycznej gazety (którą zresztą pomógł zakładać), zamieszkał w Paryżu, zmuszony był jednak udać się do Belgii i Szwajcarii, po rozbiciu Komuny Paryskiej w 1848 roku oraz podczas wojny francusko-pruskiej. Opowiadał się za żydowską integracją w uniwersalnym socjalistycznym ruchu. Był przyjacielem i współpracownikiem Karola Marksa i Fryderyka Engelsa. Dzięki jego staraniom Engels "nawrócił" się na komunizm, a także przestawił Marksowi problemy socjalne i ekonomiczne ówczesnych czasów. Odegrał ważną rolę w transformacji heglowskiej teorii dialektycznego idealizmu w materializm dialektyczny Marksa.

Hess był prawdopodobnie autorem kilku "marksowskich" sloganów i idei, takich jak określenie religii jako "opium ludu" (autorstwo tej maksymy przypisuje się jednak częściej Heinrichowi Heinemu). Później Hess wykazywał więcej krytycyzmu wobec idei bazowania całej historii na zależnościach ekonomicznych i walce klas, upatrując jej mechanizmów w walce ras lub narodowości. Od 1861 do 1863 mieszkał w Niemczech, gdzie stał się świadkiem narastającej fali niemieckiego antysemityzmu. W tym czasie powrócił do swego żydowskiego imienia w celu zaprotestowania przeciwko tendencjom asymilacyjnym. Wówczas najprawdopodobniej powrócił do religii, w formie panteizmu zbliżonego do tego, jaki propagował Spinoza. W 1862 roku Hess opublikował książkę pt. Rzym i Jerozolima. Zastanawiał się nad rozkwitem włoskiego nacjonalizmu i niemiecką reakcją na to zjawisko. Doszedł do wniosku, iż jest to odpowiedni czas także na narodowe odrodzenie żydowskie, które nie będzie jednak tolerowane przez Niemców. Jego książka nawołuje do utworzenia żydowskiej socjalistycznej wspólnoty w Palestynie, co miało być jedyną odpowiedzią na wzrastający w Europie antysemityzm.

Książka Hessa pozostała niezauważona w jego czasach, podobnie jak reszta jego pism. Większość niemieckich Żydów była zwolennikami asymilacji. Jego dzieła nie rozpoczęły żadnej politycznej aktywności czy dyskusji na większą skalę. Większość niemieckich Żydów opowiadało się za asymilacją i nie zwróciło uwagi na "niemodne" ostrzeżenia Hessa. Twórczość Hessa, podobnie jak Samowyzwolenie Leona Pinskera, uzyskała znaczenie dopiero w retrospektywie, kiedy to ruch syjonistyczny zaczął się krystalizować i zdobywać szerokie poparcie w późnych latach XIX wieku.

Hess umarł w Paryżu. Zgodnie z jego ostatnią wolą, pochowano go na cmentarzu żydowskim w Kolonii. W 1961 roku jego prochy przeniesiono na cmentarz Kineret w Izraelu, gdzie spoczął obok innych syjonistycznych socjalistów, takich jak Nachman Syrkin, Dow Ber Borochow czy Berl Katznelson.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• (j.angielski) Mojżesz Hess: Rzym i Jerozolima

[edytuj] Literatura

Avineri, Shlomo, Moses Hess: Prophet of Communism and Zionism, New York 1985