Na tropach Smętka
Z Wikipedii
Na tropach Smętka – powieść reportażowa Melchiora Wańkowicza, po raz pierwszy wydana w 1936.
Wańkowicz opisuje w powieści swój pobyt w Prusach Wschodnich i spływ kajakiem "Kuwaka" z młodszą córką Martą "Tili" Wańkowiczówną. Ta podróż jest pretekstem i kanwą dla historycznych, politycznych i filozoficznych rozważań o przeplatających się, skomplikowanych na przestrzeni wieków (od "wczesnych" Krzyżaków do "wczesnych" hitlerowców) losach mieszkańców tych ziem: Mazurów, Polaków i Niemców. Opisy eskalującej przemocy i nienawiści ludności pochodzenia niemieckiego w stosunku do rdzennej, polskojęzycznej ludności mazurskiej pomagają zrozumieć, co działo się w tym narodowościowym tyglu w przededniu wybuchu II wojny światowej. Powieść pozwala także zrozumieć, dlaczego wynik plebiscytu 1920 roku był klęską polskości na tych ściśle z Polską związanych terenach.