Prusy Wschodnie
Z Wikipedii
|
|
Poprzednik | Prusy Książęce |
Następca | Polska, Rosja |
Okres istnienia | 1772-1829 i 1878-1945 |
Język urzędowy | niemiecki |
Państwo | 1772-1871 Prusy 1871-1918 II Rzesza Niemiecka 1919-1933 Republika Weimarska 1933-1945 III Rzesza Niemiecka |
Stolica | Królewiec (niem. Königsberg) |
Ustrój polityczny | Prowincja pruska |
Głowa prowincji | nadprezydent (ostatni) Erich Koch |
Powierzchnia | 36 993,9 km² |
Liczba ludności | 2 025 741 (1905) |
Utworzenie | 1772 |
Likwidacja | 1945 |
Prusy Wschodnie (niem. Ostpreußen) – część Królestwa Pruskiego, a potem zjednoczonych w XIX w. Niemiec (do 1945 r.). Prowincja Prusy Wschodnie powstała w 1772 r. z części ziem Polski (Warmii) oraz Prus Książęcych (z wyłączeniem Kwidzyna).
Spis treści |
[edytuj] Zmiany terytorialne
Po pierwszej wojnie światowej od Prus Wschodnich odłączono na mocy traktatu wersalskiego okręg działdowski (niem. Soldau), przyłączając go do Polski, oraz tzw. Okręg Kłajpedy, który przeszedł pod władanie Ligi Narodów, a w roku 1923 został anektowany przez Litwę. Do Prus Wschodnich przyłączono natomiast wschodnią część Prus Zachodnich, pozostałą we władaniu niemieckim po utworzeniu tzw. polskiego korytarza. Zgodnie z postanowieniami traktatu wersalskiego przeprowadzono ponadto plebiscyt w południowej części Prus Wschodnich (Warmia, Mazury i Powiśle) w sprawie przynależności tych ziem do Polski lub Niemiec (choć oficjalnie wybierano między "Polską" a "Prusami"). 97,8 procent oddanych głosów padło wówczas na Prusy, a Polsce przyznano jedynie 8 gmin.
Na mocy układu poczdamskiego z 1945 r. Prusy Wschodnie zostały podzielone między Polskę (Warmia i Mazury) a ZSRR, przy czym Okręg Kłajpedy, zagarnięty przez Rzeszę Niemiecką w marcu 1939 r., ponownie przeszedł we władanie Litwy. Po rozpadzie Związku Radzieckiego rosyjska część byłych Prus Wschodnich (Obwód kaliningradzki) stała się eksklawą.
[edytuj] Podział administracyjny Prus Wschodnich w 1939 r.
Stolica: Königsberg (Królewiec)
[edytuj] Rejencja Allenstein (Olsztyn)
Powiat grodzki:
1. Allenstein
Powiaty ziemskie:
1. Allenstein Land (powiat olsztyński)
2. Johannisburg (powiat jańsborski)
3. Lötzen (powiat lecki)
4. Lyck (powiat ełcki)
5. Neidenburg (powiat niburski)
6. Ortelsburg (powiat szczycieński)
7. Osterode (powiat ostródzki)
8. Rössel (powiat reszelski) – siedziba Bischofsburg (Biskupiec)
9. Sensburg (powiat ządzborski)
[edytuj] Rejencja Gumbinnen (Gąbin)
Powiaty grodzkie:
1. Tilsit (Tylża-Sowieck)
2. Insterburg (Wystruć-Czerniachowsk)
3. Treuburg (powiat olecki)
Powiaty ziemskie:
1. Gumbinnen (Gąbin-Gusiew)
2. Angerburg (powiat węgorzewski)
3. Goldap (powiat gołdapski)
5. Angerapp (Darkehmen, Darkiejmy-Oziersk)
6. Insterburg (Wystruć-Czerniachowsk)
7. Ebenrode (Stallupönen, Stołupiany-Niestierow)
8. Schlossberg (Pillkallen, Dobrowolsk)
9. Tilsit-Ragnit (siedziba-Tilsit, Ragneta-Nieman)
10. Elchniederung (Łosiowa Nizina; siedziba-Heinrichswalde, Sławsk).
[edytuj] Rejencja Königsberg (Królewiec)
Powiat grodzki:
1. Königsberg (Królewiec-Kaliningrad)
Powiaty ziemskie:
1. Bartenstein (powiat bartoszycki)
2. Braunsberg (powiat braniewski)
3. Gerdauen (Gierdawy-Żeleznodorożnyj)
4. Heiligenbeil (Święta Siekierka-Mamonowo)
5. Heilsberg (powiat lidzbarski)
6. Labiau (Labiawa-Polesk)
7. Mohrungen (powiat morąski)
8. Preussisch Eylau (powiat iławecki; Iława Pruska-Bagrationowsk)
9. Preussisch Holland (powiat pasłęcki)
10. Rastenburg (powiat kętrzyński)
11. Samland (siedziba-Koenigsberg, powiat sambijski)
12. Wehlau (Welawa-Znamieńsk).
[edytuj] Rejencja Westpreussen (Prusy Zachodnie)
Stolica: Marienwerder (Kwidzyn)
Powiat grodzki:
1. Elbing (Elbląg)
Powiaty ziemskie:
1. Elbing Land (powiat elbląski)
2. Marienburg (powiat malborski)
3. Marienwerder (powiat kwidzyński)
4. Rosenberg (powiat suski)
5. Stuhm (powiat sztumski)
Powierzchnia: 36.991,71 km², ludność: 2.488.122 (maj 1939).
[edytuj] Nadprezydenci Prus Wschodnich (1765-1945)
Lata urzędowania | Nadprezydent | Lata życia |
1765-1791 | Johann Friedrich von Domhardt | 1712-1781 |
1791-1814 | Friedrich Leopold Reichsfreiherr von Schrötter | 1743-1815 |
1815-1824 | Hans Jakob von Auerswald | 1757-1833 |
1824-1842 | Theodor Heinrich von Schön | 1773-1856 |
1842-1848 | Carl Wilhelm Boetticher | 1791-1868 |
1848-1849 | Rudolf Ludwig Cäsar von Auerswald | 1795-1866 |
1849-1850 | Eduard Heinrich Flottwell (jako pełniący obowiązki) | 1786-1865 |
1850-1868 | Franz August Eichmann | 1793-1879 |
1869-1882 | Carl Wilhelm Heinrich Georg von Horn | 1807-1889 |
1882-1891 | Albrecht Heinrich Carl von Schlieckmann | 1835-1891 |
1891-1895 | Udo Graf zu Stolberg-Wernigerode | 1840-1910 |
1895-1901 | Wilhelm Otto Albrecht Graf von Bismarck-Schönhausen | 1852-1901 |
1901-1903 | Hugo Samuel Louis Erdmann Reginald Freiherr von Richthofen | 1842-1904 |
1903-1907 | Friedrich Ludwig Elisa von Moltke | 1852-1927 |
1907-1914 | Ludwig Hubert von Windheim | 1857-1935 |
1914-1916 | Adolf Max Johannes Tortilowicz von Batocki-Friebe | 1868-1944 |
1916 – 21 stycznia 1918 | Friedrich Wilhelm Bernhard von Berg-Markienen | 1866-1939 |
11 lutego 1918 – 1919 | Adolf Max Johannes Tortilowicz von Batocki-Friebe | |
1919-1920 | August Winnig | 1878-1956 |
1920-1932 | Ernst Siehr | 1869-1945 |
1932-1933 | Wilhelm Kutscher | 1876-1962 |
1933-1945 | Erich Koch (jako gauleiter) | 1896-1986 |
Od 3 grudnia 1829 do 1 kwietnia 1878 Prusy Wschodnie były połączone z Prusami Zachodnimi.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Podział Prus Wschodnich
- Wspomnienia przedwojennych mieszkańców Prus Wschodnich
1815: Brandenburgia • Wielkie Księstwo Nadrenii • Jülich-Kleve-Berg • Prusy Wschodnie • Pomorze • Wielkie Księstwo Poznańskie • Saksonia • Śląsk • Westfalia • Prusy Zachodnie • 1822: Nadrenia • 1829: Prusy • 1846: Poznańska 1850: Kraj Hohenzollernów • 1867: Hanower • Hesja-Nassau • Szlezwik-Holsztyn • 1920: Prusy Wschodnie • Brandenburgia • Pomorze • Dolny Śląsk • Górny Śląsk • Saksonia • Szlezwik-Holsztyn • Hanower • Westfalia • Nadrenia • Hesja-Nassau • Waldeck • 1922: Marchia Graniczna Poznańsko-Zachodniopruska
Rosja: gubernia białoruska • gubernia bracławska • gubernia czernihowska • gubernia grodzieńska • gubernia izasławska • gubernia jekaterynosławska • gubernia kijowska • gubernia kurlandzka • gubernia litewska • gubernia mińska • gubernia mohylewska • namiestnictwo podolskie • gubernia podolska • gubernia połocka • gubernia pskowska • gubernia słonimska • gubernia wileńska • gubernia wołyńska
Prusy: Nowy Śląsk • Obwód Nadnotecki • Prusy Nowowschodnie • Prusy Południowe • Prusy Wschodnie • Prusy Zachodnie
Austria: Królestwo Galicji i Lodomerii • Księstwo Oświęcimskie • Księstwo Zatorskie • Nowa Galicja
Rosja:
Królestwo Polskie (kongresowe): gubernia warszawska • gubernia kaliska • gubernia kielecka • gubernia łomżyńska • gubernia lubelska • gubernia piotrkowska • gubernia płocka • gubernia radomska • gubernia siedlecka • gubernia suwalska
Ziemie zabrane: Obwód białostocki • gubernia białoruska • gubernia bracławska • gubernia chełmska • gubernia czernihowska • gubernia grodzieńska • gubernia izasławska • gubernia jekaterynosławska • gubernia kijowska • gubernia kowieńska • gubernia kurlandzka • gubernia litewska • gubernia mińska • gubernia mohylewska • gubernia podolska • gubernia połocka • gubernia pskowska • gubernia słonimska • gubernia wileńska • gubernia wołyńska
Prusy: Wielkie Księstwo Poznańskie • Prowincja Poznańska • Prusy Wschodnie • Prusy Zachodnie
Austria: Królestwo Galicji i Lodomerii • Księstwo Oświęcimskie • Księstwo Zatorskie