Nieporęt
Z Wikipedii
Współrzędne: 52°25'28" N 21°02'01" E
| Nieporęt | |||
|
|||
| Województwo | mazowieckie | ||
| Powiat | legionowski | ||
| Gmina | Nieporęt | ||
| Położenie | 52° 25' 28'' N 21° 02' 01'' E |
||
| Liczba mieszkańców (2006) • liczba ludności |
3194 |
||
| Strefa numeracyjna (do 2005) |
22 | ||
| Kod pocztowy | 05-126 | ||
|
Położenie na mapie Polski
  Nieporęt
|
|||
 Urząd gminy Nieporęt przy rynku |
|||
| Strona internetowa wsi | |||
Nieporęt – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie legionowskim, w gminie Nieporęt.
W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa warszawskiego.
Miejscowość jest siedzibą gminy Nieporęt.
Przez Nieporęt przebiega droga wojewódzka nr 633 i Linia kolejowa nr 10.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Pierwszy zapis o Nieporęcie pochodzi z roku 1387, kiedy erygowano parafię w Wieliszewie. Już na przełomie wieku XIV i XV była to znaczna osada bartnicza. W roku 1484 Bolesław V książę mazowiecki sprzedał Nieporęt dwom braciom Prażmowskim. Po śmierci ostatnich książąt mazowieckich Janusza i Stanisława Nieporęt wraz z całym Mazowszem w roku 1526 staje się królewszczyzną.
Kiedy Zygmunt III Waza w roku 1596 przeniósł swą siedzibę z Krakowa do Warszawy, pojawił się problem lokalizacji dworu myśliwskiego. Wybór padł na Nieporęt, leżący w głębokiej puszczy w widłach Wisły i Narwi, a jednocześnie przy szlaku prowadzącym od Warszawy przez Bródno ku przeprawie na Narwi i dalej odgałęzieniem szlaku bursztynowego na Jaćwierz. Puszcza nadnarwiańska obfitowała w liczne cieki wodne, stąd też król Zygmunt III nakazał "zebrać wody z puszczy" i tak powstał Kanał Królewski, w 1963 roku "inkorporowany" do Kanału Żerańskiego. Jako wotum po zwycięstwie nad Szwedami kazał Jan Kazimierz wybudować kościół w Nieporęcie, we wnętrzu którego widnieje herb Wazów - snop.
Wkrótce po abdykacji Jana Kazimierza w 1668 roku Nieporęt wraca do Prażmowskich. Gospodarzą oni na dobrach nieporęckich do roku 1749, kiedy to August Czartoryski nabywa 3/4 Nieporętu. Wkrótce potem, drogą koligacji, właścicielem Nieporętu stają się Lubomirscy. Ostatecznie w roku 1778 w całości staje się on własnością Potockich.
Wojny napoleońskie zaznaczyły się w Nieporęcie lokalizacją rezerwowych magazynów z żywnością dla wojsk francuskich w latach 1806 - 1807. Do znaczących wydarzeń w historii Nieporętu należy zaliczyć nabycie w roku 1881 całości obszarów lesnych przez Berlińskie Towarzystwo Handlu drewnem.
W roku 1882 wieś została zniszczona przez wielki pożar. Przełom XIX i XX w. to czas budowy obronnych obiektów fortyfikacyjnych wchodzących w skład zespołu twierdzy modlińskiej.
W czasie pierwszej wojny światowej koszary w Białobrzegach były miejscem internowania oficerów Legionów Polskich, którzy odmówili przysięgi na wierność cesarzowi niemieckiemu. Wojna polsko-bolszewicka 1920 r. w swej decydującej fazie - bitwie warszawskiej - przetoczyła się przez Nieporęt i jego okolice. Dnia 12 sierpnia Armia Czerwona znalazła się na obszarze gminy. Gdy jej oddziały stanęły na linii Struga - Nieporęt, 29 pp. i dwa baony 28 pp. stanowiące odwód 10 DP gen. L. Żeligowskiego dokonały przeciwuderzenia. W miejscu, gdzie zginął dowódca 1 baonu 28 pp. porucznik Stefan Pogonowski i kilku jego żołnierzy, stoi skromny pomnik.
W okresie międzywojennym Nieporęt z trudem podnosił się z ciężkich warunków czasu zaborów i wojen. Był tu przystanek PKP, remiza strażacka i łaźnia publiczna.
Wrzesień 1939 r. i czas okupacji zahamowały i zniszczyły dorobek społeczności gminnej. Działalność konspiracyjna rozpoczęła się w Nieporęcie wkrótce po kapitulacji. Jej ostateczny kształt organizacyjny stanowił 3 batalion pułku "Legionowo" VII Rejonu "Obroża" AK. Jego dowódcą był Bronisław Tokaj, od 1934 roku kierownik szkoły powszechnej w Nieporęcie.
Ofensywa wojsk radzieckich, która przeszła przez Nieporęt, zniszczyła go prawie doszczętnie. Pozostało tylko kilka domów. Spłonął dom parafialny, budynek gminy.
Dnia 4 lutego 1945 powstała pierwsza władza w Nieporęcie - Gminna Rada Narodowa. Pierwszego września rozpoczęła działalność szkoła. W zachowanej Księdze Kontroli i Ruchu Ludności pierwszy zapis z datą 26.07.1947 r. podaje, iż we wsi Nieporęt mieszkały 104 osoby.
Na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych rozpoczęto budowę zapory w Dębem i przygotowanie niecki Zalewu Zegrzyńskiego. W latach siedemdziesiątych rozbudowano szkołę, działał we własnym budynku ośrodek zdrowia i rozpoczęto gazyfikację Nieporętu. Powstało osiedle domów jednorodzinnych "Las" oraz została rozpoczęta budowa osiedla "Głogi".
W latach osiemdziesiątych oddano do użytku budynek Poczty i Centrali Telefonicznej oraz duży pawilon handlowy GS.
Rok 1989 otworzył nowy rozdział historii Polski - III Rzeczypospolitej, której małą cząstkę stanowi gmina Nieporęt z blisko dziesięcioma tysiącami mieszkańców w 16 sołectwach.
[edytuj] Zabytki
- barokowy kościół z 1651 r. z zachowanym portalem z herbem Wazów z XVII w.
- barokowa dzwonnica (brama triumfalna)
Barokowy kościół w Nieporęcie fundacji króla Jana Kazimierza został zbudowany w latach 1661 - 1667. Wcześniej przy myśliwskim dworze Wazów znajdowała się kaplica dworska. Na jej szczycie znajdowała się metalowa chorągiewka z wyciętymi literami ICRPS (Jan Kazimierz Król Polski i Szwecji) i cyframi 1655. Chorągiewkę przeniesiono na szczyt dachu nad prezbiterium kościoła. W drugiej połowie XVIII w. pękające ściany kościoła wzmocniono przyporami, co zmieniło wygląd bryły kościoła. Tekst pochyłą czcionką
