Njaja i wajsieszika

Z Wikipedii

Njaja i wajsieszika (sanskryckie: nyāya-vaiśeşika) - dwa systemy ortodoksyjnej filozofii indyjskiej, które później stopiły się w jeden system.

Njaja zajmowała się logiką i teorią wnioskowania, natomiast wajsieszika była atomistycznym systemem filozofii przyrody. Njaja i wajsieszika operowały siedmioma kategoriami rzeczywistości: substancją, jakością, czynnością, relacją całości, szczególnością, zawieraniem się (w konieczny sposób) oraz niebytem. Filozofia przyrody głosiła, że wszystkie rzeczy materialne składają się z niezniszczalnych atomów. Kiedy kończy się epoka w dziejach świata, powiązania między atomami rozpadają się i w powstałym chaosie tworzy się nowy świat.

Historia Njaji i jej przedstawiciele oraz ich dzieła:

1. Stara szkoła - Dialektyka i prosta filozofia przyrody.

• Akszapada Gautama (ok.I - IV w n.e.)

"Njaja sutra"

• Pakszilaswamin Watsjajana ( V w n.e.)

"Njajabhaszja" ("Szczegółowy komentarz do systemu njaji")

• Uddjotakara Bharadwaja ( VII w n.e.)

"Njajawarttika" ("Uzupełniający komentarz do systemu njaji")

• Waćaspati Miśra

"Njajawarttikatatparjatika"("Subkomentarz co do prawdziwego sensu Njajawarttiki")

• Dźajanta Bhatta ( IX w n.e.)

"Njajamańdżari" ("Bukiet logiki")

• Bhasarwadźńa (Bhasarwadżnia)

"Njajasara" ("Kwintesencja logiki"),

"Njajabhuszana" ("Klejnot logiki")

• Udajanaćarja ( X w n.e.)

"Njajawarttikatatparjaparisiudhi" ("Wyjaśnienie prawdziwego sensu Njajawarttiki")

2. Nowa szkoła - Teoria poznania i logika , filozofia przyrody wajsiesziki - System (synteza) Wajsiesika - Njaja

• Śiwaditija (ok.1100 - 1150 r n.e.)

"Supta-padarthi" ("O ośmiu kategoriach")

• Waradaradża Miśra ok.1100 - 1150 r n.e.)

"Tarkika-raksa" ("Obrona logiki")

• Keśawa Miśra (ok.1225 - 1275 r n.e.)

"Tarka-bhesa" ("Podręcznik logiki")

• Gangeśa Kaśjapa

"Tattvacintamani"

• Wasudwa Miśra (ok.XV - XVI w n.e.)
• Raghunatha Siromani (ur.1477 -zm.1547 r n.e.)

Historia Wajsiesziki i jej przedstawiciele oraz ich dzieła

1. Stara szkoła

• Kanada Kasjapa ( II - III w n.e.)

"Vaisesika sutra"

• Pańczasikhin
• Czandramati (Mariczandra) ( V w n.e.)

"Dasiapadarthasiastra" ("Podręcznik 10 kategorii")

• Prasastapada (Prasiastadewa) ( VI w n.e.)

"Padarthadharmasamgraha"("Synteza własności kategorii")

• Czandrananda

"Vaisesika sutra vritti" (komentarz do dzieła Kanady) (VII - X w n.e.)

• Wjomasiwa (ok.IXw n.e.)

"Wjomawati"(komentarz do dzieła Prasiastapady)

2. Nowa szkoła

• Udajana ( X w n.e.)

"Kiranawali"("Krąg płomieni")

• Sridhara ( X w n.e. )

"Njajakandali"("Kwitnące drzewo logiki")

• Siankara Miśra

"Vaisesika-sutropaskara" (komentarz do dzieła Kanady) (XV w n.e.)

[edytuj] Źródła

• Treść zaczerpnięta za zgodą autora strony - http://www.religieifilozofie.prv.pl
• Erich Frauwallner "Historia filozofii indyjskiej",tom I - II, Warszawa, PWN, 1990.
• "Filozofia Wschodu" pod redakcją Beaty Szymańskiej, Kraków, Wyd.U.J. 2001.
• Louis Frederic "Słownik cywilizacji indyjskiej", tom I - II, Katowice, Książnica, 1998.