Nyíregyháza
Z Wikipedii
| Nyíregyháza | |||
|
|||
| Państwo |  Węgry |
||
| Komitat | Szabolcs-Szatmár-Bereg | ||
| Powiat | Nyíregyháza | ||
| Powierzchnia | 274,46 km² | ||
| Populacja (2005) - liczba ludności - gęstość |
116 336 426 osób/km² |
||
| Położenie | 47°57' N 21°43' E |
||
| Kod pocztowy | 4400 | ||
| Numer kierunkowy | 42 | ||
Położenie na mapie Węgier  Nyíregyháza
|
|||
| Strona internetowa miasta | |||
Nyíregyháza (IPA: /ɲireɟhazɒ/, przybliżona wymowa polska: /niredźihazo/, rum. Mestecǎneşti) to miasto na prawach komitatu w północno-wschodniej części Węgier, stolica komitatu Szabolcs-Szatmár-Bereg.
Nyíregyháza leży nad rzeką Lónya w zachodniej części wysoczyzny Nyírség.
Nyíregyháza jest ośrodkiem przemysłu lekkiego - działają tu zakłady przetwórstwa owoców i warzyw oraz tytoniu i skór. Miasto jest ośrodkiem regionu sadowniczego. Nyíregyháza jest największym węzłem komunikacyjnym północno-wschodnich Węgier. Zbiegają się tu linie kolejowe z przejścia granicznego Záhony-Czop, z Miszkolca i z Debreczyna oraz lokalna linia z Vásárosnamény. Przez miasto przebiega droga nr 4 (E573) z Debreczyna do Záhony, wybiegają stąd drogi nr 36 do Tiszavasvári, nr 38 do Szerencs i nr 41 do Vásárosnamèny oraz lokalne drogi do Nagyhalász, do Nyírbátor i do Hajdúnánás. W drugim półroczu 2007 do Nyíregyháza ma dotrzeć autostrada M3.
Nyíregyháza pierwszy raz została wspomniana w roku 1209 jako Nyír (węg. brzoza). Źródła z 1326 wspominają o kościele (egyház), który wówczas wybudowano – stąd drugi człon nazwy. W połowie XV wieku miasto liczyło około 400 mieszkańców. W XVI wieku, podczas tureckiej okupacji Węgier, Nyíregyházę opuszczono. w 1711 miasto liczyło zaledwie 600 mieszkańców.
Po wojnie o niepodległość przeprowadzonej przez Franciszka II Rakoczego, populacja miasta wzrosła. Większość nowych mieszkańców pochodziła z południowej i wschodniej Słowacji. W 1786 Nyíregyháza otrzymała prawo do organizowania targu cztery razy do roku. W tym okresie miasto było największym ośrodkiem regionu, liczyło 7 500 mieszkańców. W XIX wieku, po ostatecznym wykupieniu miasta z rąk jego feudalnych właścicieli, rodzin Dessewffy i Károlyi (1824), Nyíregyháza rozwijała się coraz dynamiczniej, wybudowano nowy ratusz, szpital, kilka szkół oraz pierwszą w regionie restaurację w pobliżu jeziora Sóstó.
Mieszkańcy Nyíregyházy wzięli aktywny udział w węgierskiej rewolucji i wojnie o niepodległość w latach 1848-49. Po klęsce powstania duża część mieszkańców, na czele z burmistrzem Martonem Hatzelem została aresztowana i uwięziona.
W 1876 roku Nyíregyháza stała się ośrodkiem administracyjnym komitatu Szabolcs. W 1858 roku do miasta doprowadzono kolej, a w kolejnych latach rozbudowano miasto, budując kolejne budynki mieszkalne, pocztę, urząd telegraficzny oraz teatr. W 1911 roku zakończono budowę linii tramwajowych.
Po I wojnie światowej, przez dziesięć miesięcy miasto było okupowane przez wojska rumuńskie. W trakcie II wojny światowej ponad 6 000 zamieszkujących Nyíregyházę Żydów zostało wywiezionych do obozów koncentracyjnych, a kolejne 2 000 obywateli miasta – do radzieckich obozów pracy.
W 1944 miasto zostało poważnie zniszczone przez naloty alianckie. Przez pierwsze piętnaście lat po wojnie miasto nie rozwijało się. Od 1960 roku obserwuje się natomiast stały rozwój i, co rzadkie na Węgrzech i w całej Europie, dodatni przyrost naturalny. Dziś Nyíregyháza jest ośrodkiem akademickim oraz przemysłowym, a także popularnym celem turystycznych wycieczek.
