Ołtarz z kościoła św. Piotra w Hamburgu
Z Wikipedii
Ołtarz z kościoła Św. Piotra w Hamburgu - z malowidłami Mistrza Bertrama, przykład gotyckiego malarstwa tablicowego należący do wczesnej fazy stylu pięknego.
Spis treści |
[edytuj] Dzieje
Anno 1383 wort de tafel des hogen altares tho S. Peter tho Hamborch gemaket, hetede mester Bertram zvan Mynden - tak brzmi passus z kroniki miejskiej Hamburga, którego treść ujawnia nam zarówno jak imię i pochodzenie artysty oraz funkcję i miejsce wykonania dzieła, którym był kościół Św. Piotra - główna parafia miasta Hamburga. Dzieło zostało wykonane w latach 1379-1393 dla hamburskiej fary, jako ołtarz główny. W roku 1793 ołtarz został przeniesiony do miejscowości Grabow w powiecie Ludwigslust w zachodniej Meklemburgii (stąd w często literaturze występuje również nazwa Grabower Altar (Ołtarz z Grabowa)). Tym samym nie podzielił losu pierwotnego miejsca, hamburska fara w 1800 uległa pożarowi, po którym kościół odbudowano. Odkryty i doceniony w 1900 przez malarza, dyrektora hamburskiego Kunstalle Alfreda Lichtwarka trzy lata później został przeniesiony do zbiorów tego muzeum, gdzie znajduje się do dnia dzisiejszego.
[edytuj] Wygląd
Jest to retabulum ołtarzowe w formie tryptyku. Jego wymiary to 266 x 726 cm. Tworzą go malowany rewers, który skrzydła boczne są widoczne po zamknięciu ołtarza oraz rzeźbiony awers. Poszczególne obrazy są malowane techniką tempery na desce.
 |
 |
 |
 |
[edytuj] Ołtarz zamknięty
Ołtarz słynie przede wszystkim ze skrzydeł malowanych stanowiących niegdyś rewers ołtarza, który w całości można było oglądać po obejściu tryptyku. Składa się on z czterech dużych części, dwie stanowiące odwrocie korpusu środkowego, oraz ruchome skrzydła boczne. Każda z części zawiera po sześć prostokątnych kwater w dwóch rzędach. Ciąg narracji biegnie jednak niezależne od konstrukcji ołtarza - biegnie ona od lewej do prawej w każdym rzędzie.
Rząd górny: Stworzenie światła i ciemności, Stworzenie wody, Stworzenie planet i gwiazd, Stworzenie roślin, Stworzenie zwierząt, Stworzenie Adama, oraz Stworzenie Ewy, Poznanie Adama z Ewą, Grzech pierworodny, Potępienie grzeszników, Wygnanie z raju, Adam i Ewa w pracy;
Rząd dolny: Ofiara Kaina i Abla, Bratobójstwo Kaina, Budowa Arki Noego, Ofiara Izzaka, Izaak i Ezaw, Izaak i Jakub, oraz Zwiastowanie, Narodzenie, Pokłon Trzech Króli, Prezentacja Chrystusa w świątyni, Rzeź niewiniątek i Odpoczynek podczas ucieczki do Egiptu.
[edytuj] Ołtarz otwarty
Otwarty ołtarz stanowi zespół drewnianych i pozłacanych rzeźb ściśle wpisanych w architektoniczną strukturę. Tworzą ją dwa rzędy prostokątnych kwater z pojedynczymi pełnoplastycznymi figurami świętych nakrytych ozdobnymi baldachimami (po 10 figur w częsci środkowej i 12 figur na skrzydłach bocznych), na osi korpusu ołtarza pomiędzy rzędami figur umieszczone było zajmujące całą wysokość kompozycji przedstawienie Grupy Ukrzyżowania - Ukrzyżowany Chrystus wraz z Marią i Janem Ewangelistą usytuowani są na wzgórzu, na jego stokach leży czaszka symbolizująca biblijną Golgotę. Każda z części miała koronkowe zwieńczenie, wzbogacone tondami z popiersiami proroków oraz Panien Mądrych i Panien Głupich.
Predella zawiera rząd arkad pod którymi znajduje się kolejne rzeźby - pośrodku scena Zwiastowania, którą flankują figury pierwszych Doktorów Kościoła (po lewej) oraz główni święci zakonnicy (po prawej).
[edytuj] Bibliografia
- Alfred Lichtwark: Meister Bertram Hamburg 1905.
- Alfred Stange: Deutsche Malerei der Gotik (t. III), München 1938
- Katalog der Alten Meister der Hamburger Kunsthalle [Katalog wystawy stałej w Kunstalle w Hamburgu], Hamburg 1956
- Uwe Schneede (red.): Goldgrund und Himmelslicht. Die Kunst des Mittelalters in Hamburg. [Katalog zbiorów Kunsthalle w Hamburgu], Hamburg 1999.
- Andrzej Dulewicz: Encyklopedia sztuki niemieckiej, Warszawa 2002
- Gotyk. Architektura, rzeźba, malarstwo, red. Rolf Toman, Köln 1998.
