Oprawca

Z Wikipedii

Oprawca, justycjariusz, maleficorum iudices. W XIV i XV wieku w Polsce urzędnik powołany do ścigania, przeprowadzenia śledztwa i sądzenia zawodowych złodziei oraz rabujących na drogach bez względu na ich przynależność stanową.

Powstanie urzędu było wynikiem umocnienia się władzy monarszej za Władysława Łokietka i próby umacniania w związku z tym elementów arbitralnego postępowania sądowego. Uprawnienia oprawcy, będące w praktyce formą procesu inkwizycyjnego, wobec wrogiego nastawienia szlachty zostały stopniowo ograniczone. W XV wieku justycjariusz nie miał już uprawnień sądowych. Zajmował się ściganiem przestępców i ich oskarżaniem przed sądem starościńskim. Do końca XV wieku (na Mazowszu do poł. XVI wieku) urząd zanikł.

W latach 1784-1848 w Galicji istniał urząd justycjariusza w sądownictwie dominialnym. Był to mianowany i utrzymywany przez właściciela wsi lub miasta urzędnik rozpatrujący sprawy cywilne i drobne karne.