Order Gwiazdy Karadziordzia
Z Wikipedii
Gwiazda Karadziordzia (serb.-chorw.. Orden Karađorđeve zvezde) - odznaczenie Królestwa Serbii i Jugosławii, nadawane w latach 1904 - 1945, obecnie order domowy dynastii Karadziordziewiciów.
Spis treści |
[edytuj] Historia i organizacja
Po morderstwie króla Aleksandra Obrenowicia, ostatniego ze swej dynastii, tron przejął w roku 1903 Piotr I Karadziordziewić, który z obrenowiciowskich odznaczeń przejął tylko św. Łazarza, Białego Orła i Order św. Sawy, nie potwierdzając związanych z tradycją rodzinną obalonej dynastii orderów Miłosza Wielkiego, Takowa i Natalii. Zamiast nich wprowadzono rok później, z datą ustanowienia 1 stycznia 1904 Gwiazdę Karadziordzia, nawiązującą swą nazwą do czynów przodka nowej dynastii, Karadziordzia Petrowicia. Order zajął po św. Łazarzu drugie miejsce w precedencji orderów serbskich i zachował je także później w czasach Królestwa SHS i Jugosławii.
Order był nadawany za "wybitne zasługi cywilne i wojskowe" i początkowo przeznaczony tylko dla poddanych serbskich, po zmianie statutów w roku 1906 udostępniono go również cudzoziemcom.
Order zorganizowano według znanego schematu Legii Honorowej w klasach I - IV, od Wielkiego Krzyża do Krzyża Kawalerskiego, piątą klasę stanowił krzyż zasługi Gwiazdy Karadziordzia. Książęta krwi królewskiej otrzymywali Wielki Krzyż przy chrzcie, ale nosić go mogli dopiero od 18 roku życia. W czasie wojen bałkańskich dodano klasę wojskową "sa mačevima" ("z mieczami").
[edytuj] Insygnia
Wbrew swej nazwie order bynajmniej nie miał formy gwiazdy: oznaka to krzyż zwany kawalerskim, a więc krzyż grecki z rozszerzonymi zakończeniami ramion, emaliowany na biało, ze złotymi promieniami między ramionami. W medalionie awersu znajuje się biały krzyż serbski w czerwonym polu, otoczony napisem "Зa Веру и Cвoбoду - 1904" ("Za wiarę i wolność - 1904"). Na medalionie rewersu orderu znajduje się biały dwugłowy orzeł serbski, otoczony napisem "Пeтap I - 1904". Order cywilny noszono na czerwonej wstążce z obustronną białą bordiurą, klasę wojskową na czerwonej wstążce bez bordiury. Zawieszką była złota korona królewska. Gwiazda I i II klasy była srebrna, ośmiopromienna, z nałożoną na nią oznaką orderu.
Odznaczenie (trójklasowe) o identycznej nazwie i podobnym wyglądzie nadaje obecnie Republika Srpska (zob. Order Gwiazdy Karadziordzia (Republika Serbska)).
[edytuj] Niektórzy posiadacze Wielkiego Krzyża (wojskowego) orderu
- 1914 - 1918
- John Pershing, Douglas Haig, Joseph Joffre, Louis Franchet d'Esperey, Philippe Pétain, Maurice Sarrail, Luigi Cadorna, Ferdynand I Rumuński
- 1941 - 1945
- Miasto Kragujevac
[edytuj] Bibliografia
- Arnhard Graf Klenau, Europäische Orden ab 1700, München 1978
