Paul Celan

Z Wikipedii

Paul Celan (ur. 23 listopada 1920 w Czerniowcach (Чернівці), wówczas na terenie Rumunii, dziś Ukrainy, zm. 20 kwietnia 1970 w Paryżu), właściwie Paul Antschel (Celan to anagram prawdziwego nazwiska zapisanego "po rumuńsku" - Ancel), reprezentant niemieckojęzycznej poezji lat powojennych.

[edytuj] Życie

Paul Celan urodził się w Czerniowcach (Cernăuţi) na Bukowinie w niemieckojęzycznej rodzinie żydowskiej. Uczęszczał do niemiecko-hebrajskiej szkoły podstawowej i do rumuńskiego gimnazjum, w którym zdał w 1938 roku maturę. W tym samym roku rozpoczął studia medyczne w Tours, ale powrócił w roku 1939 do Czerniowców, aby rozpocząć studia romanistyczne. W 1940 roku Związek Radziecki zajął północną Bukowinę i zarazem Czerniowce, niemniej Celan mógł dalej kontynuować studia. Zajęcie regionu przez wojska rumuńsko-niemieckie spowodowało przesiedlenie Żydów do gett. Jego rodziców wysiedlono w 1942 roku. Ojciec zmarł na tyfus w obozie w Naddniestrzu, matka została zastrzelona.

Od 1942 do 1943 Celana przetrzymywano w różnych rumuńskich obozach pracy, gdzie pracował przymusowo przy budowie dróg. Po ponownym zajęciu Bukowiny (Czerniowce w sierpniu 1944) przez Sowietów poeta wrócił w grudniu 1944 do Czerniowców i podjął studia. W latach 1945-1947 mieszkał w Bukareszcie, gdzie pracował jako lektor i tłumacz. Potem uciekł z totalitarnej ojczyzny przez Węgry i Wiedeń do Paryża, gdzie osiedlił się w 1948 roku. Jeszcze w tym samym roku ukazał się jego pierwszy ważny tomik wierszy: "Der Sand aus den Urnen" ("Piasek z urn").

W Paryżu poznał Celan w 1951 roku swoją przyszłą żonę, Gisèle de Lestrange, którą poślubił rok później. Także w 1952 roku ukazał się tomik "Mohn und Gedächtnis" ("Mak i pamięć") wraz ze znanym wierszem "Todesfuge" ("Fuga śmierci"). W 1955 roku otrzymał francuskie obywatelstwo i urodził mu się syn Eric (jego pierwsze dziecko zmarło wkrótce po porodzie)

W kwietniu 1967 Celan i jego żona zdecydowali się na separację. Paul Celan zmarł w nocy z 19 na 20 kwietnia 1970, prawdopodobnie w wyniku samobójstwa.

[edytuj] Wyróżnienia

• 1957 Nagroda literacka koła kulturalnego w Związku Przemysłu Niemieckiego
• 1958 Bremeńska Nagroda Literacka
• 1960 Nagroda im. Georga Büchnera
• 1964 Wielka Nagroda Artystyczna Kraju Związkowego Północna Nadrenia-Westfalia

[edytuj] Dzieła

(tytuły oryginalne)

• Der Sand aus den Urnen, Wiedeń 1948
• Mohn und Gedächtnis, 1952
• Von Schwelle zu Schwelle, 1955
• Sprachgitter, 1959
• Der Meridian, 1961 (mowa z okazji wręczenia nagrody im. Georga Büchnera w 1960 roku)
• Die Niemandsrose, 1963
• Atemwende, 1967
• Fadensonnen, 1968
• Lichtzwang, 1970
• Schneepart (pośmiertnie), 1971
• Zeitgehöft (pośmiertnie), 1976
• Die Gedichte - Kommentierte Gesamtausgabe in einem Band, (Wiersze - kompletne wydanie wraz z komentarzem Barbary Wiedemann), Frankfurt nad Menem (Suhrkamp), 2003
• "Mikrolithen sinds, Steinchen". Paul Celan, Die Prosa aus dem Nachlaß. (wydanie krytyczne opublikowanej pośmiertnie prozy), wybór Barbary Wiedemann i Bertranda Batiou, Frankfurt nad Menem 2005