Persepolis

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy perskiego miasta. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Persepolis^a Lista światowego dziedzictwa UNESCO

Kraj	Iran
Typ	kulturowe
Spełniane kryterium	i, iii,vi
Charakterystyka	#114
Region^b	Azja i Pacyfik
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę:	1979 na 3 sesji
a Oficjalna nazwa wpisana na liście UNESCO b Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Persepolis (pers. Parsa) to miasto w starożytnej Persji, założone przez Dariusza I w 518 p.n.e., rozbudowane przez Kserksesa i kolejnych władców z dynastii Achemenidów. Ruiny miasta znajdują się ok. 70 km na północ od Sziraz.

Miasto w czasach Achemenidów pełniło funkcję jednej z czterech stolic imperium perskiego (obok Suzy, Ekbatany i Pasargadów) i służyło jako ceremonialna stolica państwa. Szczególną oprawę miało święto Noruz obchody nowego roku wypadającego wg kalendarza perskiego w dniu równonocy wiosennej.

Zamieszkiwano je tylko wiosną i jesienią (lato spędzano w Ekbatanie, a zimy w Suzie). W roku 330 p.n.e. zostało zdobyte i zniszczone (spalone) przez Aleksandra Wielkiego i jego żołnierzy podczas uczty. Była to zemsta za atak Persów na ich ojczyznę w V wieku p.n.e. Jest też legenda, że został do tego namówiony przez Thaïs - perską tancerkę, ale to dość mało prawdopodobne. Wszyscy byli pijani, więc decyzja Aleksandra nie była przemyślana. Ogromne skarby Persepolis zostały wywiezione, a Aleksander żałował później zniszczenia miasta.

[edytuj] Prace archeologiczne

Prace wykopaliskowe rozpoczęto w latach trzydziestych XX wieku pod kierownictwem Ernesta Herzfelda. Odkryto zabudowania pałacowe wzniesione na platformie zlokalizowanej u stóp wzgórza. Na platformę prowadziły rampy z monumentalnymi schodami, zabudowania od strony doliny były otoczone murami.

Obszar pałacu zajmował teren o wymiarach ok. 297 x 448 m. Pod ziemią zlokalizowano sieć kanałów odwadniających oraz wodociągi.

[edytuj] Architektura

W murze za rządów Kserksesa wybudowano bramę zwaną Bramą Wszystkich Ludów. Strzegły jej rzeźby skrzydlatych byków. Zachowała się inskrypcja zapisana pismem klinowym w trzech językach: elamickim, babilońskim i staroperskim, głosząca, że: "sala wejściowa jest dziełem Kserksesa I, następcy Dariusza". Za bramą znajdował się portyk wsparty na czterech kolumnach. Za nim, na prawo, wyróżnia się jedno z pomieszczeń reprezentacyjnych, wzniesiona na drugim tarasie apadana, pełniąca funkcję Sali Audiencyjnej.

Jest to sala hypostylowa, zbudowana na planie kwadratu o boku 61,0 m. Otoczona była sześcioma rzędami kolumn w rozstawie 8,4 m i wysokości 18,0 m, z których do naszych czasów zachowało się tylko 13 kolumn. Sala tronowa Kserksesa, nazywana Salą Stu Kolumn, była zbudowana na kwadracie o boku 75,0 m, przykryta płaskim stropem opierającym się na kolumnach wysokości 9,0 m rozstawionych w 10 rzędach. Przestrzeń sali zamykały ściany, w których umieszczone były wejścia (wejścia przetrwały do naszych czasów). Sala ta została ukończona za panowania Artakserksesa I.

Oprócz pomieszczeń reprezentacyjnych w skład kompleksu wchodziły zabudowania mieszkalne. Były to rezydencje wznoszone wokół kolumnowych dziedzińców. Najstarsza budowla pochodzi z czasów Dariusza I.

Największą zachowaną ozdobą pałacu są reliefy biegnące wzdłuż ścian i schodów. Wyobrażają one procesje biorące udział w uroczystościach religijnych i świeckich. Idący składają dary królowi, oczekując na posłuchanie. Wśród przedstawionych postaci znajdują się przedstawiciele wszystkich ludów z imperium Achemenidów.