Pietruszka zwyczajna

Z Wikipedii

Pietruszka zwyczjna
Systematyka wg Reveala
Domena	jądrowce
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	okrytonasienne
Klasa	Rosopsida
Rząd	araliowce
Rodzina	selerowate
Rodzaj	pietruszka
Gatunek	pietruszka zwyczajna
Nazwa systematyczna
Petroselinum crispum (Mill.) A. W. Hill
Synonimy
Petroliseum sativum Hoffm. Petroselinum hortense)

Pietruszka zwyczajna (Petroselinum crispum) - gatunek rośliny dwuletniej z rodziny selerowatych. Dziko rośnie na półwyspie Apenińskim i Bałkanach, w północno-zachodniej Afryce i na Wyspach Kanaryjskich. Zdziczała w całej Europie, Ameryce, Afryce, Nowej Zelandii, Australii i Japonii.

[edytuj] Charakterystyka

Pokrój

W pierwszym roku tworzy przyziemną rozetę liści i korzeń spichrzowy. W drugim roku wyrasta naga, rozgałęziona w górnej części łodyga o wysokości 50-90 cm.

Liście

Wszystkie liście połyskujące. Odziomkowe i rosnące na dole łodygi z ogonkiem, trójkątne, potrójnie lub podwójnie pierzaste. Odcinki ogonkowe mają ząbkowaną krawędź. Liście łodygowe górne są drobniejsze, pochwiaste.

Kwiaty

Drobne, w kolorze zielonożółtym, zebrane w baldach złożony o 10 do 20 szypułkach.

Owoc

Podługowatojajowata rozłupnia, barwy zielonkawobrunatnej, średnicy 2,5-3 mm.

Korzeń

Palowy, o funkcji spichrzowej, najczęściej barwy białej, o zwartym, twardym miąższu. Skład olejku eterycznego z korzeni jest prawie identyczny jak w przypadku liści. Korzeń jest jedną z części użytkowych rośliny.

[edytuj] Zastosowania

• Roślina uprawna. Jest uprawiana jako warzywo (spożywany jest zarówno korzeń jak i części zielone), a także dla olejku używanego w lecznictwie.
• Kulinaria. Użytkowana jest najczęściej jako składnik zup, wchodzi w skład tzw. włoszczyzny. Nać pietruszki zawiera bardzo dużo prowitaminy A. Korzystne jest także równoczesne występowanie żelaza i witaminy C. Zawiera dużo chlorofilu. Dużo związków mineralnych występuje w korzeniach a jeszcze więcej w nasionach. Silnie pachnące liście pietruszki służą do przyprawiania wielu potraw.
• Roślina lecznicza
  • Surowiec zielarski: korzeń pietruszki korzeniowej - Radix Petroselini, owoc pietruszki - Fructus Petroselini, ziele pietruszki - Herba Petroselini. Przetwór: olejek pietruszkowy - Oleum Pertroselini z liści, który stanowi niewielki procent ich masy (0,01% u pietruszki korzeniowej, 0,04% u pietruszki naciowej) w większości zawiera mirystycynę, limonen oraz 1,3,8-p-mentatrien (każdy w ilości 10-30%), pozostałe składniki to głównie mieszanina terpenów. Olejek pietruszki korzeniowej zawiera większy procent mirystycyny.
  • Działanie: Jest rośliną o wielkich wartościach leczniczych. Zarówno korzenie, jak owoce pietruszki i ich przetwory zwiększają przesączanie w kłębkach nerkowych, a jednocześnie zwalniają zwrotną resorpcję w cewkach, dzięki czemu zwiększają ilość wydalanego moczu. Mają także własności antyseptyczne oraz zmniejszają napięcie mięśni gładkich jelit i dróg moczowych (działanie wiatropędne). Ponadto pobudzają w niewielkim stopniu wydzielanie śliny i soku żołądkowego, co ułatwia trawienie i przyswajanie pokarmów.

[edytuj] Odmiany uprawne

• pietruszka korzeniowa (Petroselinum hortense var. microcarpum), odmiany uprawne: 'Cukrowa', 'Lenka', 'Berlińska', 'Vistula', 'Fakir', 'Eagle'.
• Pietruszka naciowa (Petroselinum hortense var. macrocarpum, Petroselinum sativum var. foliosum (Alef.) Thell.) - w pierwszym roku uprawy tworzy niejadalny korzeń i rozetę jadalnych liści. Korzeń spichrzowy w górnej części cylindryczny, gładki, niżej silnie się rozgałęzia; jest łykowaty. Liście są gładkie lub fryzowane, błyszczące, ciemnzielone, trójdzielne. Rozeta dobrze wyrośniętej rośliny składa się z 40-100 liści. Blaszki liściowe mogą być gładkie - wtedy liście są szerokie na krótkich ogonkach, liście mogą być też kędzierzawe (fo. crispum Fiori et Paol.) - szczególnie cenione przy dekorowaniu potraw. Formy o barwnych liściach są roślinami ozdobnymi. Kształt liści pietruszki naciowej nie jest cechą całkowicie ustaloną; przy rozmnażaniu z siewu mogą wystąpić dość znaczne różnice w kształcie liści. W uprawie spotykane są kultywary: 'Non Plus Ultra', 'Perfection', 'Paramount'.