Plagioklazy

Z Wikipedii

albit

labrador

plagioklazy

Plagioklazy jest to szereg minerałów skałotwórczych o składzie mieszanym z grupy skaleni (skalenie sodowo-wapniowe).

Nazwa pochodzi z gr. plagios = ukośny i klao = łamię (lub klan = łamać), co nawiązuje do kąta między płaszczyznami łupliwości w tych minerałach, który jest nieco mniejszy od 90 stopni.

Plagioklazy mają skomplikowaną budowę wewnętrzną, w związku z czym ich podział na poszczególne minerały ma charakter umowny. Na podstawie ilości i wzajemnych proporcji albitu i anortytu w poszczególnych plagioklazach wyróżnia się kolejno (w miarę stopniowego ubywania albitu i jednoczesnego zwiększania się zawartości anortytu) następujące minerały:

Plagioklazy
Nazwa	% NaAlSi₃O₈	% CaAl₂Si₂O₈
Albit	100-90	0-10
Oligoklaz	90-70	10-30
Andezyn	70-50	30-50
Labrador	50-30	50-70
Bytownit	30-10	70-90
Anortyt	10-0	90-100

Czyste skalenie sodowe noszą nazwę albitu (wszystkie plagioklazy sodowe) i peryklinu ( perykliny są albitami hydrotermalnymi, odpowiednikami adularów z grupy skaleni potasowych).

Układ krystalograficzny - trójskośny
Twardość w skali Mohsa - 6 do 6,5
Łupliwość - doskonała
Rysa - biała
Gęstość - 2,61 do 2,7 g/cm³
Barwa - przezroczysty lub różne barwy
Połysk - szklisty lub perłowy

We wszystkich kryształach plagioklazów powszechna jest budowa bliźniacza. Plagioklazy bogate w anortyt iryzują niebieskawą barwą. Mają podobną postać i zbliżone własności fizyczne - mechaniczne.

Różnią się wzajemnie m.in.

składem chemicznym,
gęstością (od 2,61 - 2,76)
niektórymi własnościami optycznymi.

Plagioklaz łatwo wietrzeje, zamieniając się w kaolin.

[edytuj] Występowanie

Plagioklazy są składnikami większości skał magmowych. Zarówno w skałach magmowych i metamorficznych są dobrym wskaźnikiem warunków krystalizacji.

Miejsca występowania:

perykliny - okolice Rauris k. Salzburga Austria - Tyrol, Szwajcaria - Graubunden,
albit - druzy pegmatytowe granitoidów strzegomskich i strzelińskich k. Jeleniej Góry. Włochy - Dolomity; Pireneje
labrador - gabro Bożkowa i Woliborza (duże kryształy anorytu), k/Nowej Rudy, Dolny Śląsk, Kanada - Labrador, Finlandia - Ojamo, Korsyka, Włochy - Wyspa Cyklopów,

[edytuj] Znaczenie i zastosowanie

Niektóre człony szeregu plagioklazów są cennymi kamieniami ozdobnymi np: labrador, aventuryn (skaleń aventurynowy), kamień słoneczny.

Do kamieni szlachetnych zaliczane są też przezroczyste kryształy andezynu, peryklinu, bytownitu.

Labradoryt (skała złożona z labradoru) jest używany jako kamień ozdobny w pracach budowlanych, zdobi fasady, ramy okien. Jest kamieniem nagrobkowym. Produkty wietrzenia plagioklazu są cennym surowcem ceramicznym.

Skalenie potasowo - sodowe znajdują zastosowanie w przemyśle ceramicznym (produkcja płytek, urz. sanitrnych) jako topniki