Podmiot prawa międzynarodowego
Z Wikipedii
W prawie międzynarodowym podmiotem prawa międzynarodowego jest ten kto bezpośrednio z norm prawa międzynarodowego wywodzi swoje prawa i obowiązki.
Spis treści |
[edytuj] Elementy definicji
Definicja podmiotu prawa międzynarodowego nie została unormowana przez akty prawa międzynarodowego, toteż roptatrywna jest jedynie w sferze doktrynalnej. Zwraca się uwagę na dwa elementy:
- zdolność prawną, rozumianą jako możliwość posiadania praw i obowiązków międzynarodowych
- zdolność do czynności prawnych, rozumianą jako możliwość nabywania praw i zaciągania zobowiązań międzynarodowych poprzez własne działanie.
[edytuj] Atrybuty
Podmioty prawa międzynarodowego posiadają następujące atrybuty:
- ius tractatuum (ius contrahendi) – zdolność zawierania umów międzynarodowych. W ramach ius tractatuum upatruje się także zdolności uczestniczenia w organizacjach międzynarodowych, jako że tworzone są one właśnie na mocy umów międzynarodowych,
- ius legationis – zdolność uczestniczenia w stosunkach dyplomatycznych, czyli przyjmowania (legacja bierna) i wysyłania (legacja czynna) przedstawicieli dyplomatycznych innych podmiotów,
- ius standi – zdolność występowania z roszczeniami, ale też odpowiedzialność wobec prawa międzynarodowego
[edytuj] Podział podmiotów
Podmioty prawa międzynarodowego można podzielić na:
- pierwotne (będące podmiotami przez sam fakt istnienia)
- wtórne albo pochodne (ich podmiotowość wynika z uznania ich przez podmioty pierwotne)
- pełne
- niepełne (zakres podmiotowości ograniczony do określonych czynności)
- suwerenne (podejmujące decyzje niezależnie od innych podmiotów)
- niesuwerenne
[edytuj] Rodzaje podmiotów
Za podmioty prawa międzynarodowego uznaje się:
- państwa (jako jedyne są podmiotami pierwotnymi, pełnymi i suwerennymi). Do tej kategorii należy zaliczyć także minipaństwa. Tych ostatnich nie można zaliczyć do kategori niesuwerennych organizacji terytorialnych na gruncie klasycznej definicji państwa, która zakłada istnienie: władzy, terytorium (bez względu na jego obszar), ludności i zdolności do utrzymywania kontaktów międzynarodowych. Bezsprzecznym argumentem przemawiającym za zaliczeniem ich do kategorii państw, i zarazem przyznania podmiotowości prawnomiędzynarodowej, jest fakt przyjęcia do ONZ, do której mogą należeć tylko państwa (przyjęcie do ONZ jest faktem uznania za państwo, jednak państwa nie mają obowiązku należenia do tej organizacji).
- Stolicę Apostolską, jako podmiot sui generis (szczególnego rodzaju). Stolica Apostolska, która jest podmiotem bezterytorialnym, sprawuje zwierzchnictwo nad Watykanem, który - jako państwo - także jest podmiotem prawa międzynarodowego. Stolica Apostolska jest jednak przedstawicielem Watykanu na zewnątrz, tylko ona utrzymuje stosunki dyplomatyczne z innymi państwami i zawiera wszelkie umowy międzynarodowe (tzw. konkordaty)[1]
- Suwerenny Zakon Kawalerów Maltańskich (utrzymujący stosunki dyplomatyczne z państwami, np. z Polską od 1990)
- organizacje międzynarodowe (wtórne, niepełne, niesuwerenne)
- partyzanci i strony walczące
- uznanie za stronę walczącą wymaga spełnie następujących wymogów:
- należy sprawować władzę nad określonym terytorium
- posiadać władzę, będącą w stanie utrzymywać ew. stosunki dyplomatyczne
- przestrzegań konwencji i praw wojennych
- niestosowanie się do któregoś z powyższych wyklucza możliwość uznania za stronę walczącą. Partyzanci i strony walczące (również narody) sprawujące władzę nad danym terytorium, mogą dążyć do utworzenia tam państwa – do tego czasy określa się je jako państwa in statu nascendi (łac. w trakcie powstawania, rodzenia)
- narody (wg art. 1 Karty Narodów Zjednoczonych narody mają prawo do samostanowienia, tym samym mogą być podmiotami prawa międzynarodowego niezależnie od tego czy dążą do utworzenia państwa – np. Polska i Czechy w 1917-1918)
- Osoby fizyczne i prawne chociaż ich podmiotowość prawnomiędzynarodowa budzi jeszcze wiele wątpliwości.
Przypisy
- ↑ Protokół z XXXIX posiedzenia KSNG - wyjaśnienia polskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych dotyczące użycia nazw Państwo Watykańskie i Stolica Apostolska.
