Prędkość fazowa

Z Wikipedii

Prędkość fazowa fali jest to prędkość, z jaką rozchodzą się miejsca fali o tej samej fazie.

[edytuj] Fale harmoniczne

Fala harmoniczna może być opisana równaniem:

$y=A \sin(\omega t - k_{z}z + \phi)\,$

gdzie:

A - amplituda fali,
ω - częstość fali,
t - czas,
k - wektor fali
z - współrzędna położenia

W czasie (t) w punkcie o współrzędnej (z) fala ma fazę

$\phi_z(t,z)= \omega t - k_{z}z + \phi \,$

Miejsca o jednakowej fazie poruszają się z prędkością a prędkość ta jest nazywana prędkością fazową:

$v_\phi = \frac {\omega}{k}$

Podczas rozprzestrzenia się fali w ośrodkach prędkość fazowa fali może być różna dla różnych częstotliwości, mówi się wówczas, że dla tych fal zachodzi dyspersja. Gdy dla fali zachodzi dyspersja, to prędkość rozchodzenia się czoła fali, paczki fali (prędkość grupowa) jest inna niż prędkość fazowa.

Prędkość fazowa światła (fali elektromagnetycznej) w próżni jest równa prędkości światła w próżni, w ośrodkach jest inna i często większa od prędkości światła w próżni. Większa wartość prędkości fazowej od prędkości światła nie stoi w sprzeczności z szczególną teorią względności gdyż faza fali nie jest szybkością rozprzestrzeniania się fali a tym samym i przenoszenia sygnałów.

[edytuj] Fale materii

W mechanice kwantowej, cząstka jest rozpatrywana jako fala o zespolonej fazie. Prędkość fazowa tej fali może być określona wzorem:

$v_\mathrm{p} = \frac{\omega}{k} = \frac{E}{p} = \frac{(\gamma - 1) m c^2}{\gamma m v} = \left( \frac{\gamma - 1}{\gamma \beta} \right) c = \left( \frac{\gamma - 1}{\gamma {\beta}^2} \right) v$

Gdzie: E - energia kinetyczna cząstki, p - pęd, $γ$ - czynnik Lorentza ze szczególnej teorii względności, c - prędkość światła, $β$ = v/c, v - prędkość ciała odpowiadająca prędkości grupowej paczki falowej.

W przypadku skrajnie relatywistycznym, gdy prędkość cząstki jest zbliżona do prędkości światła:

$v_\mathrm{p} \approx c, \; \beta \approx 1$