Privatdozent

Z Wikipedii

Privatdozent – termin oznaczający w krajach niemieckojęzycznych specyficzną pozycję pracownika naukowego, który po uzyskaniu stopnia doktora uzyskał habilitację, a nie został zatrudniony na żadnym uniwersytecie na stanowisku profesora.

Uzyskanie habilitacji obejmuje dwie części składowe:

• kolokwium habilitacyjne – rodzaj dyskusji odbywającej się w radzie wydziału wyższej uczelni, zazwyczaj na temat bądź to rozprawy habilitacyjnej bądź innych zagadnień związanych z tematyką rozprawy;
• wygłoszenie wykładu dla audytorium złożonego z członków wyżej wymienionej rady wydziału.

Przejście kandydata przez oba te etapy daje mu tzw. venia legendi (inaczej: venia docendi), czyli prawo i obowiązek wykładania na wyższej uczelni oraz prawo ubiegania się o zatrudnienie w charakterze profesora. W krajach o niemiecko-austriackiej tradycji, osób, które uzyskały habilitację jest zawsze więcej, niż wolnych katedr uniwersyteckich (na uniwersytetach niemieckich profesorów jest bardzo mało, mają oni bardzo wysokie pensje i bardzo wysoką pozycję społeczną i akademicką). Właśnie dlatego w środowisku naukowym tych krajów funkcjonuje grupa osób określanych mianem Privatdozent. Status ich pozwala im prowadzić wykłady na uniwersytecie (uczelnia nie może im tego zabronić), ale uniwersytet nie musi za te wykłady płacić. Co więcej Privatdozenci muszą corocznie prowadzić przynajmniej jeden wykład uniwersytecki, by zachować venia legendi.

Instytucja Privatdozentów pojawiła się w Prusach na początku XIX w.; nie istnieje ona w krajach o anglo-amerykańskiej tradycji uniwersyteckiej. W Polsce instytucja ta również nie istnieje, jednak w pewnej mierze jej odpowiednikiem jest stanowisko docenta funkcjonujące jeszcze w instytutach badawczych Polskiej Akademii Nauk. Na stanowisku tym zatrudniane są osoby posiadające stopień naukowy doktora habilitowanego. Na wyższych uczelniach osoby takie zatrudniane są na stanowisku profesora nadzwyczajnego, aczkolwiek nie dzieje się tak automatycznie i często doktorzy habilitowani pracują przez jakiś czas na stanowiskach adiunktów.