PROUT - Teoria Postępowego Użytkowania
Z Wikipedii
 |
Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Należy w nim poprawić: forma, źródła. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość. |
PROUT (Progressive Utilization Theory - Postępowa Teoria Użytkowania) - społeczno-ekonomiczna teoria przedstawiona przez współczesnego indyjskiego filozofa, Prabhata Ranjana Sarkara (1921–1990). Jest to filozofia, której założeniem jest wykorzystanie całego potencjału ludzkości i planety a jej podstawę stanowią traktowane na równi potrzeby fizyczne, mentalne i duchowe człowieka. Teoria ta jest alternatywą zarówno dla komunizmu jak i kapitalizmu.
PROUT nie koncentruje się wyłącznie na ekonomicznym aspekcie życia ludzkiego, wychodzi naprzeciw wszystkim potrzebom współczesnego człowieka – fizycznym, edukacyjnym, społecznym, politycznym, mentalnym, kulturowym i duchowym, powiązanym ściśle z wszechstronnym rozwojem ludzkiego społeczeństwa. Podstawowymi wartościami, którymi kieruje się PROUT, są wartości neo-humanizmu – kierowanie się wspólnym dobrobytem świata, jako całości, nie wyłączając dobra zwierząt, roślin i materii nieożywionej, a nie kierowanie się wyłącznie potrzebami ludzkości.
[edytuj] Pięć podstawowych zasad PROUT
P.R.Sarkar swą teorię przedstawia w szesnastu sanskryckich wersach. Pięć pierwszych uznawanych jest za najważniejsze. Pierwszy punkt podważa główną podwalinę ideologiczną, na której opiera się kapitalizm:
1. "Żadnej osobie nie powinno się pozwolić na gromadzenie fizycznego majątku bez wyraźnego pozwolenia lub aprobaty kolektywu."
Najważniejsze jest, aby zrozumieć, że własność jest udziałem wspólnoty. Jednostka ma prawo do użytkowania czegoś. To społeczeństwo zatem powinno mieć prawo decydowania, do jakiego stopnia akceptowalna może być własność prywatna. Konsekwencją kumulacji bogactwa w rękach jednostki jest ubożenie innych. Prawo gromadzenia bogactw przez jednostkę bez jakichkolwiek limitów nie powinno być zatem akceptowane. W ekonomicznej sferze swoboda indywidualna musi pozostawać w harmonii z interesem grupy. Zauważyć należy, że jest to obalenie podstawowych założeń zarówno kapitalizmu, jak też komunizmu. Kapitalizm dopuszcza wolność gromadzenia środków, podczas gdy komunizm zakłada równe pensje dla wszystkich, bez uwzględniania ich wkładu i pracy. Absolutna równość w posiadaniu dóbr jest niepotrzebnym złudzeniem. Zasada ta zakłada także, iż pojęcie własności może być różne w zależności od psychologii społeczeństwa. W tej sferze istniało w przeszłości wiele różnych podejść. PROUT nie określa konkretnego mechanizmu wyznaczania własności. Natomiast założenie własności wspólnej to podejście demokratyczne, którego założeniem jest odpowiednia utylizacja środków – demokracja ekonomiczna.
2. "Powinno mieć miejsce maksymalne użytkowanie i racjonalna dystrybucja wszystkich dóbr doczesnych, ponadmaterialnych i duchowego potencjału wszechświata."
Zasada ta to podstawa filozoficzna zagwarantowania bazowych potrzeb. Co można określić racjonalnym? Racjonalna dystrybucja zakłada rozpoznawanie zarówno potrzeb, jak też umiejętności. Teoria ta dotyczy także ponadmaterialnych i duchowych potrzeb człowieka, ich maksymalnego wykorzystania i realizowania, czym wkracza w rejony bardziej subtelnych wymiarów egzystencji ludzkiej. Dzisiejsze systemy ekonomiczne nie poruszają tego zakresu potrzeb człowieka, gdyż oparte są na przestarzałych, materialistycznych założeniach naukowych XIX w. W przyszłości jednakże także te potencjały będą mogły zostać wykorzystane i realizowane dla dobra całej ludzkości. Jednakże użytkowanie najsubtelniejszych dóbr wymagać będzie nowych odkryć naukowych dotyczących wszechświata i natury istnienia samego w sobie.
3. "Powinno mieć miejsce maksymalne użytkowanie i racjonalna dystrybucja wszystkich fizycznych, metafizycznych, doczesnych i ponadmaterialnych oraz duchowych potencjałów jednostki i całego ludzkiego społeczeństwa."
Zasada druga odnosi się do użytkowania zasobów otaczającego nas świata, zarówno w jego prymitywnym, jak też subtelnym wymiarze. Trzecia zasada natomiast porusza problem wykorzystania potencjału ludzkiej jednostki. Fizyczny, mentalny i duchowy potencjały powinny być wyrażane w sposób twórczy i mieć na celu powszechny dobrobyt. Każda osoba powinna być wykorzystana w wyjątkowy, dostosowany do niej sposób. Jednostkom ze szczególnymi zdolnościami powinno się stworzyć maksymalne możliwości. Powinno się także czynić starania mające na celu rozwijanie nieaktywnych potencjałów społeczeństwa jako całości. Aby móc rozwijać potencjał każdej jednostki, należy wykluczyć poczucie strachu egzystencjalnego - zagwarantować każdemu minimalne warunki bytowe. Tylko wówczas ludzkie społeczności będą mogły rozwijać się psychicznie i duchowo. Każdemu należy umożliwić dostęp do wolnej i mającej odpowiedni poziom edukacji. Każdemu powinno się także dać możliwość rozwijania dodatkowych umiejętności zawodowych. Rozwój kolektywnego umysłu bazuje na zsumowaniu i wzajemnej interakcji umysłów indywidualnych. Dlatego powinno się podjąć specjalne wysiłki mające na celu włączenie do systemu edukacyjnego czynników, które pomogą rozwijać społeczno-ekonomiczną świadomość, wartości moralne, bezinteresowne służenie innym, społeczną wrażliwość oraz duchowość.
4. "Użytkowanie dóbr fizycznych, metafizycznych, doczesnych, ponadmaterialnych i duchowych powinno być w odpowiedni sposób regulowane."
Ta zasada mówi o tym, że poprzednie dwa punkty powinny być wdrażane w skoordynowany, zrównoważony sposób. W przeciwnym razie może to zachwiać społeczeństwem, nawet doprowadzić do jego degeneracji. Rola człowieka w społeczeństwie powinna być wyznaczana w sposób zharmonizowany. Przy zatrudnianiu powinno się brać pod uwagę zainteresowania i umiejętności jednostki. Dzisiaj zdolności artystyczne i intelektualne są rzadkością w porównaniu ze zdolnościami fizycznymi. Wrażliwość duchowa jest czymś jeszcze rzadszym. Praktycznym podejściem jest wymaganie mniejszej aktywności fizycznej od jednostek, których zdolności psychiczne i duchowe mogę przynieść wielkie korzyści całemu społeczeństwu. Idealnym rozwiązaniem jest, aby liderzy społeczeństwa byli rozwinięci zarówno na płaszczyznach fizycznej, psychicznej jak i duchowej.
5. "Metoda użytkowania dóbr powinna zmieniać się wraz z okolicznościami (czasem, przestrzenią i ludźmi); użytkowanie powinno być z natury postępowe."
Piąta zasada w sposób klarowny określa, że powinno się ciągle wdrażać wciąż nowe i lepsze idee. Antynaukowe podejście jest dla rozwoju ludzkości w istocie podejściem nieetycznym. Także podejścia dogmatyczne i materialistyczne nie są zdrowe. Niektórzy twierdzą, iż wpływ nowych odkryć technologicznych na środowisko naturalne może zachwiać równowagą ekologiczną planety. Lecz można na to spojrzeć z innej perspektywy – owa równowaga może zostać zachwiana przez nieodpowiednie użytkowanie nowych technologii.
[edytuj] Główne założenia
Każdej jednostce powinno się zagwarantować zaspokojenie podstawowych potrzeb, włączając w to wyżywienie, schronienie, odzież, edukację i opiekę medyczną. Każdy powinien także dysponować wystarczającymi możliwościami nabywania dóbr. Pozostałe założenia – demokracja ekonomiczna, moralne przywództwo, wolność jednostki, różnorodność kulturowa, równouprawnienie kobiet, zarządzanie światowe.
[edytuj] Linki zewnętrzne
w języku polskim:
w języku angielskim:
