Progresywno-Konserwatywna Partia Kanady
Z Wikipedii
Progresywno-Konserwatywna Partia Kanady, oficjalna nazwa angielska Progressive Conservative Party of Canada, oficjalna nazwa francuska Parti progressiste-conservatuer du Canada – partia polityczna działająca w Kanadzie od 1867 do 2003, kiedy formalnie zjednoczyła się z partią Canadian Alliance by stworzyć nową Konserwatywną Partię Kanady.
Partia powstała na długo przed datą Konfederacji Kanady i była odbiciem angielskiej partii konserwatywnej, tzw. torysów. Do dziś jest to skrótowa nazwa Partii – Tory. Początkowo nazywała się Liberal-Conservative Party – Partią Liberalno-Konserwatywną. Z czasem utraciła w swej nazwie przymiotnik Liberal i była dalej zwana Conservative Party of Canada. W 1942 po wchłonięciu Progressive Party of Canada dołączono do jej nazwy przymiotnik "Progresywna".
Lider tej partii, John Macdonald, stanął na czele pierwszego rządu skonfederowanej Kanady. Przez następne lata torysi wielokrotnie mieli okazję przewodzić krajem, choć ich rekord nie jest aż tak imponujący jak liberałów. W przeciągu 136 lat skonfederowanej Kanady torysi rządzili 51 lat, oraz przez cztery lata rządów unijnych w okresie I wojny światowej.
W polityce międzynarodowej Partia Konserwatywna była proimperialna (w odniesieniu do Imperium Brytyjskiego), promonarchiczna i społecznie konserwatywna. W sensie religijnym opierała się na wyznaniach protestanckich, aczkolwiek ta cecha przestaje być w dzisiejszych czasach dominująca. Po wojnie światowej orientacja proimperialna zastąpiona została proamerykańską (w odniesieniu do USA). W życiu społecznym popierali politykę asymilacji i tworzenie względnie homogenicznego społeczeństwa.
W polityce gospodarczej konserwatyści opierali się na koncepcjach merkantylizmu. Stali na stanowisku ochrony własnego rynku i wielkiego przemysłu za pomocą taryf celnych i zachęt dla pobudzania eksportu.
Od większości swych idei Partia Konserwatywna odstąpiła w latach osiemdziesiątych (za kadencji Briana Mulroneya), kierując się w stronę liberalizmu gospodarczego i wolnego handlu.
Kryzys Partii Progresywno-Konserwatywnej rozpoczął się wraz z secesją części posłów z Quebecu, tworzących oddzielny klub parlamentarny jako Blok Quebecu. Z drugiej strony, wpływom partii w zachodniej części Kanady zagroziło powstanie nowej partii o profilu konserwatywnym (Kanadyjska Partia Reform). Ta nowa partia, odwołująca się do konserwatywnych tradycji, zarzucała Progresywnym Konserwatystom odejście w stronę liberalizmu, a nawet socjaldemokracji.
Największą szkodę partii przyniósł kryzys gospodarczy, w jakim pogrążyła się Kanada w początku lat dziewięćdziesiątych. Gospodarka kanadyjska przeszła przez najgłębszą recesję w okresie powojennym, bezrobocie wzrosło do poziomu z okresu wielkiego kryzysu, inflacja dochodziła do 10%, a stopy oprocentowania tę granicę przekroczyły. Dodać do tego należy wprowadzenie niepopularnego podatku VAT. Partii nie uratowała zmiana w jej kierownictwie. Kim Campbell, następczyni Briana Mulroneya, nie potrafiła wykorzystać swej krótkotrwałej popularności. Po mistrzowsko przeprowadzonej kampanii wyborczej liberałów, Partia Progresywno-Konserwatywna w wyborach do 35 parlamentu zdobyła zaledwie dwa mandaty, podczas gdy Blok Quebecu 54, zostając oficjalną opozycją, a reformiści – 52. W kolejnych wyborach, choć nieco poprawiła swą pozycję zdobywając 20 mandatów, ciągle pozostawała w tyle tak za reformistami z 60 mandatami, jak i za Blokiem Quebecu z 44 mandatami. Dalszy rozpad partii nastąpił w 2000 roku, kiedy to część polityków konserwatywnych, zwanych "czerwonymi torysami" – The Red Tories, poszła do wyborów wspólnie z Partią Reform, tworząc Kanadyjski Sojusz Reformatorsko-Konserwatywny, podczas gdy inni, zwani "niebieskimi torysami" – The Blue Tories, postanowili pozostać wiernymi znakom Partii Progresywno Konserwatywnej. Pojawienie się po raz kolejny po dwóch kandydatów konserwatywnych na listach wyborczych pomogło liberałom odnieść kolejne zwycięstwo do 37 kadencji parlamentu. Progresywni Konserwatyści (niebiescy torysi) zdobyli zaledwie 12 mandatów, podczas gdy Sojusz 66.
Błędu tego nie powtórzono. W 2003 nastąpiło zbliżenie obu partii, które zaowocowało historyczną ugodą zawartą 15 października 2003. Zgodnie z porozumieniem ratyfikowanym przez zjazdy obu partii, uległy one rozwiązaniu, a w ich miejsce powołana została nowa Konserwatywna Partia Kanady.
Mimo że na poziomie federalnym partia przestała istnieć, jej prowincjonalne oddziały radzą sobie zupełnie dobrze, w wielu przypadkach posiadając większość w prowincjonalnych parlamentach. Partia nie posiada prowincjonalnych organizacji w Quebecu (wyparta przez Blok Quebecu) w Brytyjskiej Kolumbii i Saskatchewanie
Liderzy Partii Progresywno-Konserwatywnej od czasów Konfederacji Kanady:
- John Macdonald (1867-1891)
- John Abbott (1891-1892)
- John Thompson (1892-1894)
- Mackenzie Bowell (1894-1896)
- Charles Tupper (1896-1901)
- Robert Borden (1901-1920)
- Arthur Meighen (1920-1926)
- Hugh Guthrie (1926-1927)
- Richard Bennett (1927-1938)
- Robert Manion (1938-1940)
- Richard Hanson (1940-1943)
- John Bracken (1943-1948)
- George Drew (1948-1956)
- John Diefenbaker (1956-1967)
- Robert Stanfield (1967-1976)
- Joe Clark (1976-1983)
- Erik Nielsen (1983)
- Brian Mulroney (1983-1993)
- Kim Campbell (1993)
- Jean Charest (1993-1998)
- Elsie Wayne (1998)
- Joe Clark (1998-2003)
- Peter MacKay (2003-)
Zobacz też: partie polityczne w Kanadzie.
