Przewrót 9 thermidora
Z Wikipedii
9 thermidora - data francuskiego kalendarza rewolucyjnego.
9 thermidora roku II (czyli 27 lipca 1794) Maksymilian Robespierre i jego zwolennicy zostali obaleni przez większość w Konwencie Narodowym.
Spis treści |
[edytuj] Przyczyny przewrotu
Rząd jakobinów, próbując walczyć ze sprzecznościami rodzącego się kapitalizmu nie był w stanie spełnić ani postulatów burżuazji, ani też żądań robotników. Wojna z Austrią i Prusami, słabe zbiory w latach 1792-1793 jak również szerząca się spekulacja stanowiły dodatkową trudność dla gospodarki. Natomiast zwalczając opozycję i doprowadzając do egzekucji hebertystów i grupy a stracili istotną część poparcia ludu Paryża. Terror wprowadzony na początku czerwca 1794 budził niezadowolenie powszechne - część jakobinów domagała się jego zakończenia, tymczasem skrzydło ultraradykalne żądało jeszcze większej eskalacji przemocy wobec "pozostałości po ancien regime". W samym Komitecie Ocalenia Publicznego dochodziło do poważnych sporów między ultraradykałami, grupą Robespierre'a oraz umiarkowanymi.
[edytuj] 8 thermidora
Robespierre, chory i czujący obniżenie swojej pozycji, zdecydował się na otwarty atak w Konwencie. Wygłosił wielką mowę, w której padały liczne oskarżenia o korupcję, marnotrawienie rządowych pieniędzy, wreszcie zdradę ideałów rewolucyjnych. Nie padły jednak prawie żadne nazwiska. Początkowo wrażenie wśród deputowanych było ogromne, a parlament uchwalił druk i ogólnokrajowe rozpropagowanie mowy. Jedynie deputowany Michel Cambon, jeden z nielicznych wskazanych w przemówieniu z imienia i nazwiska, postanowił się bronić. Wygłoszona przez niego polemika była początkiem burzy. Kolejni posłowie domagali się od Robespierre'a wskazania konkretnych winowajców albo odwołania oskarżeń. Jednak Nieprzekupny do końca posiedzenia odmawiał skonkretyzowania swoich oskarżeń, nawet gdy Konwent odwołał przyjęte chwilę wcześniej zarządzenie o druku przemówienia.
Robespierre powtórzył tę samą mowę w klubie jakobinów, zmieniając jednak jej zakończenie na bardziej pesymistyczne. Prosił obecnych na sali klubistów, by "bronili jego pamięci" i zapowiadał swój rychły koniec. Niektórzy historycy upatrują w tym chęci wycofania się z polityki. Inni wskazują, iż Robespierre często w swoich wcześniejszych wystąpieniach budował napięcie psychiczne, mówiąc o swojej śmierci z rąk sił kontrrewolucyjnych.
[edytuj] 9 thermidora
Wystąpienie Robespierre'a wywołało gwałtowną mobilizację wśród jego wrogów, a także doprowadziło do ostatecznego uformowania się sojuszu umiarkowanych z radykałami. Wg Alberta Mathieza powstała tym samym koalicja tych, którzy bali się Robespierre'a z powodów ideologicznych (zarówno prawe skrzydło Konwentu Narodowego, jak i ultralewica) oraz deputowanych skorumpowanych i obawiających się za to odpowiedzialności.
9 thermidora rano Jean Tallien przerwał mowę Saint-Justa po dwóch zdaniach i zapowiedział "rozdarcie zasłony" nad tyranią. Kolejni spiskowcy zmieniali się na trybunie, zaś przewodniczący obradom Jean Marie Collot d'Herbois nie dopuszczał Robespierre'a do głosu. Jednak dopiero mało znany deputowany Louchet odważył się, wśród powszechnego tumultu, postawić wniosek o aresztowanie Robespierre'a, Saint-Justa, Couthona oraz Augustyna Robespierre, do których dobrowolnie dołączył Philippe Lebas. Wniosek przeszedł przez aklamację.
Lud Paryża wystąpił jednak przeciwko decyzji Konwentu. Aresztowani, rozwiezieni do różnych więzień, zostali z nich uwolnieni i przeniesieni triumfalnie do ratusza. Wszyscy oczekiwali od Robespierre'a, by stanął na czele insurekcji, jednak ten wahał się i dopiero około północy podpisał dekret wzywający do broni. Było za późno - grupa straży Konwentu wdarła się do Ratusza i aresztowała obecnych tam. Robespierre został odwieziony do Conciergerie z roztrzaskaną prawą szczęką. Pochodzenie tej rany pozostaje przedmiotem sporów - z jednej strony żandarm Merda utrzymywał, że to on postrzelił "tyrana", co pasowałoby do ogólnie brutalnego zachowania strażników (Couthon zrzucony ze schodów, zmasakrowana twarz Hanriota). Z drugiej strony istniały opinie, iż Robespierre nie chciał oddać się żywy w ręce swoich wrogów, lecz jego próba samobójcza została w ostatniej chwili udaremniona.
[edytuj] 10 thermidora
Wszyscy aresztowani deputowany zostali uznani za wyjętych spod prawa i w związku z tym skazani na śmierć bez sądu, po zwykłym ustaleniu tożsamości. Razem z Robespierre'em na Placu Rewolucji zgilotynowano dalsze 21 osób, a w dniach następnych kolejnych 70 podejrzanych o sympatyzowanie z obalonym rządem.
