Radca prawny

Z Wikipedii

Radca prawny – prawnik świadczący pomoc prawną podmiotom gospodarczym, jednostkom organizacyjnym oraz osobom fizycznym, która polega przede wszystkim na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami.

Zasady wykonywania zawodu radcy prawnego określa ustawa^[1] z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych.

Radcowie prawni zorganizowani są na zasadach samorządu zawodowego. Jednostkami organizacyjnymi samorządu posiadającymi osobowość prawną są okręgowe izby radców prawnych i Krajowa Izba Radców Prawnych.

Podstawową różnicą między radcami prawnymi a adwokatami jest możliwość świadczenia pomocy prawnej w stosunku pracy i pełnienia funkcji obrońcy w procesie karnym. Radcowie mogą pozostawać w stosunku pracy (czego nie wolno adwokatom), natomiast nie mogą być obrońcami w sprawach karnych i karnoskarbowych (do czego mają prawo adwokaci).

W ostatnich latach znacząco rozszerzono uprawnienia radców prawnych do występowania przed sądami i organami, powierzając im obok wcześniejszej kompetencji do prowadzenia spraw administracyjnych, cywilnych, gospodarczych, pracowniczych i sądowoadministracyjnych, także m.in. możliwość prowadzenia spraw rodzinnych i obrony w sprawach o wykroczenia. Sprawiło to, że zawody radcy prawnego i adwokata niewiele się między sobą różnią, a istniejący podział na dwie korporacje uznawany jest za sztuczny. Z tego powodu wysuwane są koncepcje połączenia radców prawnych z adwokatami w jednej wspólnej korporacji ^[2].

[edytuj] Toga radcy prawnego

W czasie rozpraw sądowych radcowie prawni używają jako stroju urzędowego togi, której wygąd został określony rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 27 listopada 2000 r. w sprawie określenia stroju urzędowego radców prawnych biorących udział w rozprawach sądowych (Dz.U. Nr 112 poz. 1184) ^[3], zgodnie z którym: "Toga jest suknią fałdzistą z lekkiego czarnego materiału wełnianego lub wełnopodobnego, sięgającą powyżej kostek około 25 cm od ziemi i ma u góry odcinany karczek szerokości 21 cm. Toga u dołu ma w obwodzie 2 m 70 cm do 2 m 78 cm i od karczka w dół ułożona jest w kontrafałdy po 3 na obydwu przodach togi i 7 na plecach. Środkowa kontrafałda na plecach togi ma fałdy po obu stronach, a pozostałe są wszywane do karczka w kierunku rękawów.

Kołnierz togi jest okrągły, płasko wyłożony, zapinany pod szyją na haftkę. Szerokość kołnierza wynosi z tyłu 16 cm, a z przodu 18 cm. Końce kołnierza są ścięte, tworząc wycięcie w formie kąta prostego. Toga zapinana jest na 5 guzików krytych. Rękawy togi u góry ułożone są w 7 do 9 kontrafałd, tworzących bufy. Rękawy mają u dołu w obwodzie 75 cm i skrojone są w ten sposób, że po odwinięciu tworzą mankiet szerokości 10 cm, przymocowany z przodu do szwa rękawa. Wewnątrz rękawa przy przegubie ręki umieszczony jest zatrzask, na który można rękaw zapinać.

Przody togi po obu stronach wewnętrznych mają podszycie (listwy) z tego samego materiału co toga, szerokości 10 cm. Przód togi, boki i karczek są szyte podwójną stebnówką szerokości 0,5 cm, a karczek togi podszyty jest czarną podszewką. Przy kołnierzu togi wszyty jest żabot z ciemnoniebieskiego jedwabiu długości 21 cm, szerokości u dołu 28 cm, ułożony w 13 kontrafałd, z których środkowa, szerokości 2 cm, ma fałdy po obu stronach, a pozostałe biegną w kierunku rękawów. Żabot z prawej strony togi jest zapinany na guziczek.

Kołnierz i mankiety togi mają wypustkę z ciemnoniebieskiego aksamitu, której szerokość wynosi 0,5 cm."

przód togi tył togi

[edytuj] Historia

W historii zawodu radcowskiego można wyróżnić trzy etapy. Pierwszy rozpoczyna się 13 grudnia 1961 r. W tym dniu Rada Ministrów wydała uchwałę w sprawie obsługi prawnej przedsiębiorstw państwowych, zjednoczeń oraz banków państwowych (M.P.Nr 96, poz. 406) nakazującą tym podmiotom korzystanie z usług prawnych wyłącznie radców prawnych zatrudnianych przez te jednostki. Po uchwaleniu 19 grudnia 1963 r. nowej restryktywnej ustawy o ustroju adwokatury m.in. pozbawiającej adwokatów prawa świadczenia usług wobec państwowych jednostek gospodarczych, domeną radców prawnych stało się świadczenie usług wobec tych jednostek. W systemie nakazowo-rozdzielczym radca prawny stawał się reprezentantem państwa socjalistycznego i jego prawa wobec dyrekcji jednostki, w której był zatrudniony, nadzorując w niej "w interesie społecznym" stosowanie prawa.

Drugi etap zaczyna się 6 lipca 1982 r., kiedy to Sejm PRL uchwalił ustawę o radcach prawnych określając zasady wykonywania obsługi prawnej przez radców prawnych, jej organizację oraz legitymizując działania samorządu radców prawnych. W dalszym ciągu jednak wykonywanie zawodu radcy prawnego polegało głównie na obsłudze prawnej państwowych i spółdzielczych jednostek organizacyjnych, choć z obsługi prawnej radcy prawnego mogły także korzystać organizacje społeczne oraz spółki z udziałem kapitału państwowego, spółdzielczego lub organizacji społecznych. Samorząd radcowski pozbawiony był nadal dwóch ważnych uprawnień: prowadzenia przygotowania do wykonywania zawodu (bowiem aplikację organizowały i prowadziły okręgowe komisje arbitrażowe) oraz podejmowania decyzji w sprawie wpisu na listę radców prawnych (wpisu dokonywał prezes okręgowej komisji arbitrażowej).

Za początek trzeciego etapu uważa się uchwalenie ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej, która w art. 24 wymieniała udzielanie pomocy prawnej jako jeden z rodzajów działalności gospodarczej (w rozumieniu tej ustawy), świadczonej na rzecz podmiotów gospodarczych. Uwolnienie się od nadzoru Państwowego Arbitrażu Gospodarczego nastąpiło ustawą z 24 maja 1989 r. o rozpoznawaniu przez sądy spraw gospodarczych (Dz. U. Nr 33, poz. 175), która przyznała samorządowi radców prawnych kompetencje do prowadzenia aplikacji oraz dokonywania wpisów i prowadzenia list radców prawnych. Zasadnicze ramy wykonywania zawodu radcy prawnego wyznaczyła natomiast tzw. wielka nowelizacja ustawy o radcach prawnych, dokonana ustawą z 22 maja 1997 r. (Dz. U. Nr 75, poz. 471), poprzedzona uchwaloną 2 kwietnia 1997 r. Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, której art. 17 ust. 1 ustanowił gwarancje dla samorządów zawodowych reprezentujących zawody zaufania publicznego.