Reduta nr 54
Z Wikipedii
Reduta nr 54 znana pod nazwą Reduta Ordona – uwieczniona w wierszu przez Adama Mickiewicza na podstawie opowiadania Stefana Garczyńskiego, naocznego świadka wydarzenia. Reduta znajdowała się w Warszawie na styku dzielnic Wola i Ochota.
W pasie fortyfikacji z okresu powstania listopadowego z 1831 Reduta nr 54 była pozycją osłaniającą główny szaniec wolski nr 56.
Spis treści |
[edytuj] Reduta w 1831
6 września 1831 reduta została zaatakowana przez Rosjan pod dowództwem generała Jafimowa. Ppor. Julian Konstanty Ordon nigdy nie dowodził redutą nr 54, która wyleciała w powietrze podczas obrony Warszawy, był dowódcą artylerii reduty, a dowódcą reduty był mjr Ignacy Dobrzelewski. Obsada reduty składała się z 2 kompanii 1 psp (1 DP), 6 dział, 1 hakownicy, 43 artylerzystów. Działa znajdujące się w reducie były starymi wałowymi działami austriackimi i pruskimi o niewielkiej skuteczności.
Reduta nr 54 była jedną z kilku najlepiej przygotowanych i obwarowanych. Posiadała jednak tylko 1/3 przewidzianej obsady. Była to jedna z przyczyn jej szybkiego upadku.
W dniu szturmu reduta znajdowała się pod ogniem artylerii rosyjskiej przez ok. 2 godziny, doprowadziło to dużego wstrząsu wśród załogi. W efekcie w trakcie szturmu nie wykorzystano granatów (Kołaczkowski), a tylko prowadzono nieskuteczny ogień karabinowy zza wału. W momencie wdarcia się Rosjan reduta szybko padła.
Nastąpił w tym momencie wybuch jednego z dwóch składów amunicji. Są dwie teorie co do przyczyn eksplozji:
- o przypadkowym zaprószeniu ognia przez Polaków w trakcie wycofywania,
- o wykonaniu przez artylerzystów rozkazu zniszczenia składów amunicji wydanego właśnie przez Ordona w momencie opuszczania szańca przez polską obsadę.
Żołnierzom polskim nie udało się uciec ze względu na gwałtowne wdarcie się szturmujących Rosjan. Miało zginąć w niej 100 Rosjan. Zaś ogólne straty rosyjskie to ok. 600 żołnierzy. Zginęło dwóch pułkowników rosyjskich, dowodzący generał Jafimow, a generał Gejsmar został ranny.
[edytuj] Druga wojna światowa
We wrześniu 1939 w czasie kampanii wrześniowej punkt oporu 8 kompanii 40 pułku piechoty prowadzącej walki w obronie Warszawy. 9 września 1939 w w okolicy ulicy Wolskiej i reduty Ordona została rozbita niemiecka kolumna czołgów i pojazdów piechoty.
[edytuj] Pamięć o reducie
Adam Mickiewicz w swoim wierszu uśmiercił polskiego dowódcę artylerii – ppor. Ordona, gdy tymczasem przeżył on wybuch (co najwyżej nieco poparzony) i udał się na emigrację. Tam w wieku 77 lat popełnił samobójstwo, a jego grobowiec znajduje się na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie.
28 listopada 1937 w przeddzień rocznicy wybuchu powstania listopadowego, odsłonięto pamiątkowy kamień, położony obok krzyża. Na kamieniu wyryto napis:
Tu dnia 6 września roku 1831
w walce z przemocą moskiewską
została wysadzona w powietrze Reduta Ordona.
Obrońcom Ojczyzny cześć!
Jedyną pozostałością Reduty jest obelisk Reduta Ordona (na rogu ulic Włochowskiej i Mszczonowskiej), nazwa Centrum Handlowego Reduta i stacji Warszawa Reduta Ordona. Nie jest to jednak właściwa lokalizacja dzieła nr 54. Pomnik ten stanął w miejscu pomnika Zdobywców Warszawy postawionego przez Rosjan w 1841 roku na 11-metrowym cokole. Tymczasem rzeczywista lokalizacja reduty znajduje się przy Rondzie Zesłańców Syberyjskich przy ul. Na Bateryjce przy dworcu Warszawa Zachodnia[1].
[edytuj] Bibliografia
- Tomasz Strzeżek, Warszawa 1831, Wydawnictwo Bellona, 1998, ISBN 83-11-08793-8
- Encyklopedia II wojny światowej, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1975
