Rodzina (socjologia)
Z Wikipedii
Spis treści |
Rodzina – w socjologii rozumiana jako grupa społeczna lub instytucja społeczna.
[edytuj] Rodzina jako grupa społeczna
Związek intymnego, wzajemnego uczucia, współdziałania i wzajemnej odpowiedzialności, w którym akcent pada na wzmacnianie wewnętrznych relacji i interakcji.
W tym ujęciu rodzina pełni funkcje osobowe:
- małżeńską lub partnerską - bycie żoną lub mężem, partnerem lub partnerką
- rodzicielską - bycie ojcem lub matką
- braterską - bycie siostrą lub bratem
[edytuj] Rodzina jako instytucja społeczna
Grupa określona przez stosunki seksualne, odpowiednio unormowane i trwałe, tak by mogła zapewnić odnawianie się sfery reprodukcji. Funkcje instytucjonalne rodziny:
- materialno-ekonomiczna (polega na zaspokajaniu przez rodzinę materialnych potrzeb jej członków)
- opiekuńczo-zabezpieczająca (stanowi materialne i fizyczne zabezpieczenie członków rodziny, którzy w pewnych okresach życia mają ograniczone możliwości samorealizacji, pozbawieni są środków do życia lub wymagają pomocy)
- prokreacyjna (polega na zaspokajaniu rodzicielskich potrzeb emocjonalnych - ojcostwa i macierzyństwa, pozwala na utrzymywanie biologicznej ciągłości rodziny i społeczeństwa)
- seksualna (zaspokajanie popędu seksualnego)
- legalizacyjno-kontrolna (sankcjonowanie postępowania członka rodziny przez rodzinę, nadzorowanie jego postępowania)
- socjalizacyjno-wychowawcza (wprowadzanie dziecka w świat kultury danego społeczeństwa)
- klasowa (określenie pozycji członków rodziny w strukturze społeczeństwa)
- kulturalna (zapoznawanie młodego pokolenia z dziejami kultury i jej trwałymi pomnikami, zachęcanie do aktywnego korzystania z wartości kulturalnych)
- rekreacyjno-towarzyska (umożliwia odzyskanie w domu rodzinnym wewnętrznej równowagi emocjonalnej)
- emocjonalno-ekspresyjna (zaspokaja emocjonalne potrzeby członków rodziny, sprzyja wyrażaniu osobowości, daje możliwość uzyskania kontaktu psychicznego)
[edytuj] Kryterium klasyfikacji
Zazwyczaj jako rodzinę rozumie się dwójkę partnerów i wychowywane potomstwo. Tego typu rodzinę określa się jako nuklearną (w genealogii to rodzina mała), gdy jedno z partnerów zamieszkuje także z rodzicami, to jest to rodzina wielopokoleniowa. Jednak tak naprawdę granic rodziny nie da się jednoznacznie określić, choć da się stopniować pokrewieństwo lub powinowactwo. Ogół osób, o których wiadomo, że są spokrewnione lub spowinowacone chociażby w linii bocznej, w genealogii również nazywa się rodziną (dla odróżnienia od rodziny małej nazywa ją się rodziną wielką). Rodzinę również stanowi samotny rodzic z wychowywanym własnym lub adoptowanym potomstwem stanowiący rodzinę niepełną jak i dwie osoby tworzące związek małżeński lub inny w tym także nieformalny konkubinat. Sam fakt zamieszkania razem może klasyfikować pewną grupę ludzi jako rodzinę.
[edytuj] Rodzaje
Istnieją różne formy rodziny, rozróżniane według odmiennych kryteriów:
- formalnego lub nieformalnego związku cywilnego stanowiącego trzon rodziny:
- najczęściej małżeństwa mogącego mieć charakter monogamii lub poligamii,
- konkubinatu,
- związku partnerskiego.
- dziedziczenie w rodzinie może być patrylinearne, matrylinearne lub bilateralne;
- rozkład władzy w rodzinie może mieć charakter matriarchalny, patriarchalny lub partnerski;
- ze względu na reguły zamieszkania możemy mówić o rodzinie matrylokalnej, patrylokalnej lub neolokalnej.
Współczesne społeczeństwa wykształciły tzw. alternatywne formy rodziny takie jak:
- rodzina niepełna
- rodzina zastępcza
- rodzina zrekonstruowana
- rodzina oparta o związek homoseksualny
- rodzinny dom dziecka
[edytuj] Dobór partnerów rodziny opartej o małżeństwo
Zazwyczaj trzon rodziny stanowi małżeństwo. Dobór partnerów w małżeństwie może być określany przez instytucje prawne lub obyczajowość. I tak, zazwyczaj w ramach rodziny, tj. pomiędzy jej członkami, nie można zawierać związków małżeńskich, a prawo określa stopnie pokrewieństwa, w ramach których można zawrzeć małżeństwo.
Podobnie sytuacja ma się w przypadku płci partnerów. W większości krajów małżeństwo jest ograniczone do związku kobiety i mężczyzny, natomiast prawodawstwo niektórych krajów dopuszcza możliwość zawierania małżeństw bądź podobnych związków przez partnerów tej samej płci.
W niektórych społecznościach możliwie jest zawieranie małżeństw jedynie z przedstawicielami własnej zbiorowości etnicznej (tzw. endogamia, jej przeciwieństwem jest egzogamia).
[edytuj] Ewolucja
Morgan proponuje ewolucyjny schemat powstawania rodziny:
- pierwotny promiskuityzm
- małżeństwo grupowe
- rodzina oparta na pokrewieństwie
- rodzina punalna
- rodzina parzysta
- rodzina monogamiczna
Jako ostatnie ogniwo ewolucji Alvin Toffler wprowadza termin kultura singli.
