Roman Kaczmarek
Z Wikipedii
Roman Kaczmarek (ur. 8 sierpnia 1912 w Łodzi, zm. 25 maja 1985 tamże) - archiwista, historyk, badacz przeszłości regionu łódzkiego, popularyzator wiedzy, działacz polityczny i społeczny, nauczyciel, wychowawca młodzieży akademickiej oraz przewodników.
Spis treści |
[edytuj] Nauka i studia
Urodził się w Łodzi w rodzinie robotnika fabryki włókienniczej Stanisława i Bronisławy z Daszkowskich. W Łodzi skończył szkołę powszechną oraz gimnazjum humanistyczne A. Zimowskiego. Po otrzymaniu świadectwa dojrzałości w 1932 wstąpił jako ochotnik do Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty w Łodzi. Po rocznym w niej szkoleniu otrzymał stopień plutonowego podchorążego i przydział do 31 Pułku Strzelców Kaniowskich. Od roku akademickiego 1933/1934 studiował historię na Uniwersytecie Jagiellońskim pod kierunkiem prof. W. Semkowicza (był uczestnikiem seminarium nauk pomocniczych historii) i prof. J. Dąbrowskiego (seminarium historii średniowiecznej). Studiował do 1937, do uzyskania absolutorium. Studia kontynuował po wojnie na Uniwersytecie Łódzkim pod kierunkiem prof. Natalii Gąsiorowskiej.
[edytuj] Praca zawodowa
W 1937 z uzyskanym absolutorium wrócił do Łodzi i podjął pracę w Archiwum Miejskim początkowo jako praktykant, a po roku jako referent aż do wybuchu II wojny światowej. W czasie hitlerowskiej okupacji był jednym z dwóch polskich pracowników, których okupant pozostawił w Archiwum. Opracowywał akta polskie, porządkował i ewidencjonował, ale także przejmował do Archiwum dokumenty polskich instytucji likwidowanych przez Niemców. Zapamiętał informacje o miejscu wywiezienia akt w 1944, co pozwoliło po wojnie odzyskać je szybko i całkowicie. Tak jak wielu Polaków wywieziono go w II poł. 1944 do kopania okopów. Do Łodzi wrócił prawie równocześnie z jej wyzwoleniem. Tymczasowy prezydent Łodzi mianował Romana Kaczmarka kierownikiem Archiwum Miejskiego z zadaniem rewindykacji archiwaliów łódzkich wywiezionych pod koniec wojny. Po powrocie z obozu dyrektora Ludwika Waszkiewicza Roman Kaczmarek został kierownikiem Oddziału, a po odejściu na emeryturę Ludwika Waszkiewicza w 1949 został dyrektorem Archiwum Miejskiego. W 1951 połączono Archiwum Miejskie i Państwowe. Stanowisko dyrektora nowo utworzonego Wojewódzkiego Archiwum Państwowego w Łodzi powierzono Romanowi Kaczmarkowi.
Pracował do maja 1961, do powołania na wiceprzewodniczącego Prezydium Rady Narodowej m. Łodzi (ówczesny odpowiednik wiceprezydenta miasta).
Po odejściu z tej funkcji został w 1963 dyrektorem Miejskiej Biblioteki Publicznej im. L. Waryńskiego (dziś Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. marsz. J. Piłsudskiego) w Łodzi i pracował tam aż do przejścia na emeryturę w połowie września 1980. W Bibliotece zorganizował pracownię zbiorów regionalnych.
Jednocześnie z pracą w archiwum prowadził zajęcia dydaktyczne na łódzkich uczelniach. W Uniwersytecie Łódzkim pracował od jego powstania w latach 1945-1964 początkowo jako asystent, a od 1955 jako zastępca profesora z nauk pomocniczych historii oraz dziejów Łodzi i regionu. Prowadził wtedy na Wydziale Historyczno-Filozoficznym ćwiczenia, wykład monograficzny i seminarium magisterskie. Tematyka seminarium koncentrowała się na dziejach administracji i kultury regionu łódzkiego w XIX i XX w. W latach 1948-1955 zatrudniony był także w Państwowej Wyższej Szkole Pedagogicznej w Łodzi. W latach 1935-1937 współpracował z Komisją Atlasu Historycznego Polski Polskiej Akademii Umiejętności. Od 1964 do 1969 nie prowadził zajęć dydaktycznych, dopiero od 1969 do 1972 był wykładowcą w Studium Kulturalno-Oświatowym w Łodzi w zakresie historii nauki. W latach 1973-1975 pracował w Państwowym Ośrodku Korespondencyjnego Kształcenia Bibliotekarzy - filia w Łodzi, w latach 1975 - 1979 w łódzkiej filii Centrum Ustawicznego Kształcenia Bibliotekarzy, a następnie na Wydziale Zaocznym Policealnego Studium Bibliotekarzy prowadził wykłady z podstaw nauki o kulturze.
[edytuj] Działalność społeczna i polityczna
Członek Polskiego Towarzystwa Historycznego, w którym pełnił kolejno funkcje sekretarza i wiceprezesa Oddziału Łódzkiego. Był członkiem redakcji wznowionego w 1958 "Rocznika Łódzkiego" - wydawnictwa Łódzkiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego. Był członkiem Stowarzyszenia Bibliotekarzy i Archiwistów (potem Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich- członek zarządu i wiceprezes). Członek rzeczywisty Łódzkiego Towarzystwa Naukowego. Współzałożyciel Towarzystwa Przyjaciół Łodzi.
W 1944 włączył się w działalność konspiracyjnego Stronnictwa Demokratycznego, potem, od 1945 bez przerwy aż do śmierci, był członkiem legalnego Stronnictwa Demokratycznego. W latach 1958-1976 był przez 5 kadencji przewodniczącym Wojewódzkiego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego w Łodzi, w 1976 wybrany Honorowym Przewodniczącym. W latach 1947-1961 członek Wojewódzkiej Rady Narodowej. W latach 1961-1964 i 1972-1980 radny Rady Narodowej m. Łodzi.
Poseł ziemi łódzkiej w IV i V kadencji Sejmu PRL. Był członkiem Sejmowej Komisji Kultury i Sztuki, w kwietniu 1968 na plenarnym posiedzeniu Sejmu referował przyjęty potem projekt ustawy o bibliotekach. Był też wiceprzewodniczącym Sejmowej Komisji Spraw Zagranicznych, uczestniczył w pracach Unii Parlamentarnej Sejmu.
[edytuj] Dorobek naukowy
Zainteresowania naukowe Romana Kaczmarka skupiały się wokół dziejów Łodzi i regionu łódzkiego. Opublikował wiele drobnych prac o charakterze naukowym i popularnonaukowym, m.in.: Ród Drewnowiczów. Karta z dziejów mieszczaństwa łódzkiego (1959), Województwo łódzkie. w: Miasta polskie w tysiącleciu (t. II, 1967), Bunty czeladzi miast fabrycznych w okręgu łódzkim do 1830 roku (1954). Napisał kilkanaście biogramów do Polskiego Słownika Biograficznego. W jego dorobku są prace z zakresu archiwistyki i edycji źródeł do dziejów Łodzi i regionu. Był współautorem pracy Źródła do historii miast łódzkiego okręgu przemysłowego w XIX w. (1958).
[edytuj] Popularyzacja regionu
Popularyzował dzieje Łodzi i regionu łódzkiego na łamach prasy codziennej.
Uprawiał aktywnie turystykę i krajoznawstwo. Był długoletnim członkiem Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego i członkiem władz - wiceprezesem Zarządu Okręgu PTTK w Łodzi.
Był przewodnikiem po Łodzi i ziemi łódzkiej i oprowadzał, choć najczęściej małe grupy zaprzyjaźnionych krajoznawców. W PTTK, zwłaszcza łódzkim, dzielił się swoją wiedzą z uczestnikami prowadzonych przez siebie wycieczek, ale przede wszystkim z przewodnikami, którym podczas szkoleń przewodnickich i na kursach przekazywał swą wiedzę o Łodzi i regionie.
[edytuj] Odznaczenia państwowe i resortowe
- Srebrny Krzyż Zasługi,
- Złoty Krzyż Zasługi,
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
- Medal Komisji Edukacji Narodowej,
- Odznaka Zasłużony Działacz Kultury.
Przyznano Romanowi Kaczmarkowi też wiele nagród i honorowych odznak, a wśród nich:
- Nagroda m. Łodzi,
- Nagroda Upowszechnienia Kultury Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi,
- Honorowa Odznaka m. Łodzi,
- Honorowa Odznaka Województwa Łódzkiego i inne.
Zmarł w Łodzi 25 maja 1985, został pochowany na cmentarzu w dzielnicy Radogoszcz.
[edytuj] Bibliografia
- Wasiak J., Roman Kaczmarek (1912 -1985), ”Rocznik Łódzki" 1986, R. XXXVI, s. 341-347 (tutaj także bibliografia prac drukowanych)
- Wasiak J. Roman Kaczmarek (8 VIII 1912 - 25 V 1985). ”Archeion“ 1988, R. LXXXIV, s. 331-336,
- Kita J. Stobiecki R. Kaczmarek Roman w: ”Słownik biograficzny“ Ibidem Łódź 2000.
