Polska Akademia Umiejętności
Z Wikipedii
Polska Akademia Umiejętności (w skrócie PAU, do 1919 pod nazwą Akademia Umiejętności, w skrócie AU) - naczelna polska instytucja nauki mająca status towarzystwa naukowego ogólnego, korporacja uczonych skupiająca elitę kadry naukowej.
Spis treści |
[edytuj] Wydziały
Współcześnie PAU obejmuje wydziały:
- Filologiczny,
- Historyczno-Filozoficzny,
- Matematyczno-Fizyczno-Chemiczny,
- Przyrodniczy,
- Lekarski,
- Twórczości Artystycznej.
[edytuj] Historia
Powstała w 1872, w wyniku przekształcenia Towarzystwa Naukowego Krakowskiego
Główną siedzibą PAU był własny gmach w Krakowie przy ul. Sławkowskiej 17.
PAU była podzielona na 4 wydziały:
- Filologiczny
- Historyczno-Filozoficzny
- Matematyczno-Przyrodniczy
- Lekarski (od 1930)
Ogółem do 1952 PAU miała 676 członków krajowych i 264 zagranicznych. PAU organizowała doroczne posiedzenia członków oraz posiedzenia wydziałów. Ciężar prac badawczych i wydawniczych spoczywał na komisjach i komitetach, w których pracowali także uczeni niemający uprawnień członkowskich PAU:
- np. Komisja do badania historii sztuki - gdzie udzielali się uczeni: Józef Łepkowski Władysław Łuszczkiewicz, Marian Sokołowski.
Po II wojnie światowej niezależna od państwa instytucja naukowa była władzom wysoce niewygodna. W 1948 roku ogłosiły one zamiar powołania Polskiej Akademii Nauk, a wobec PAU zastosowano restrykcje: finansowe, cenzuralne, ograniczono jej kontakty z zagranicą, zablokowano wydawnictwa. Placówki badawcze, wydawnictwa, zbiory, pamiątki i majątek PAU zabrano i przekazano PAN.
W latach 1957-1958 uczeni podjęli próbę odtworzenia PAU, na co władze odpowiedziały powołaniem w Krakowie oddziału PAN. Odbudowę PAU umożliwiła dopiero zmiana ustroju w 1989. Odtworzyła ją grupa członków na podstawie dawnego statutu, z zachowaniem ciągłości organizacyjnej i odwołując się do tradycyjnych form działania.
[edytuj] Prezesi PAU
Kolejnymi prezesami PAU byli:
- Józef Majer (1872-90),
- Stanisław Tarnowski (1890-1917),
- Kazimierz Morawski (1917-25),
- Jan Michał Rozwadowski (1925-29),
- Kazimierz Kostanecki (1929-34),
- Stanisław Wróblewski (1934-38),
- Stanisław Kutrzeba (1939-46),
- Kazimierz Nitsch (1946-57),
- Adam Krzyżanowski (1957-58),
- Gerard Labuda (1989-94),
- Kazimierz Kowalski (1994-2001)
- Andrzej Białas (od 2001)
[edytuj] Sekretarze generalni PAU
Kolejnymi sekretarzami generalnymi PAU byli:
- Józef Szujski (1872-83),
- Stanisław Tarnowski (1883-90),
- Stanisław Smolka (1890-1903),
- Bolesław Ulanowski (1903-19),
- Kazimierz Kostanecki (1919-21),
- Stanisław Wróblewski (1921-26),
- Stanisław Kutrzeba (1926-39),
- Tadeusz Kowalski (1939-48),
- Jan Konstanty Dąbrowski (1948-57),
- Adam Vetulani (1957-58),
- Józef Skąpski (1989-94),
- Jerzy Wyrozumski (od 1994)
[edytuj] Członkowie honorowi PAU
Członkami honorowymi PAU byli:
