Rozmowy z katem

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy utworu literackiego. Zobacz też: Rozmowy s catem.

„Rozmowy z katem” – utwór Kazimierza Moczarskiego. Ukazał się po raz pierwszy w latach 1972-1974 w miesięczniku „Odra”, następnie jako książka, „Rozmowy” zostały wydane w 1975 (w niepełnej wersji). Wersja pełna i nieocenzurowana ukazała się po raz pierwszy w roku 1992 nakładem PWN. Książka ta stanowi dokumentalną i rzetelną relację, posiadającą cechy studium socjologicznego i psychologicznego.

Uwaga! W dalszej części artykułu znajdują się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu.

W roku 1949 Kazimierz Moczarski, dziennikarz, prawnik z wykształcenia, żołnierz Armii Krajowej, został osadzony przez władze komunistyczne wraz ze zbrodniarzem, oficerem wysokiej rangi SS Jürgenem Stroopem w jednej celi więzienia rakowieckiego w Warszawie. Prawdopodobnie umieszczając Moczarskiego ze zbrodniarzem władzom komunistycznym chodziło o złamanie psychiki polskiego bohatera wojennego i działacza AK. Wraz z nimi wyrok odbywał Schielke, niemiecki policjant. To wydarzenie sprowokowało Moczarskiego do stworzenia portretu osobowości hitlerowca, opisu jego życia i kariery oraz napisania książki o mechanizmach działania, a także rozwoju nazizmu.

Stroop - likwidator getta warszawskiego podczas jego powstania w 1943, odpowiedzialny (jak sam podał w raporcie) za śmierć 56065 osób (w praktyce znacznie więcej), został skazany na karę śmierci, której wykonania oczekiwał w tej właśnie celi.

Uwagę zwraca niezwykła pamięć Moczarskiego, który spisując rękopis tuż po wyjściu z więzienia w 1956, pamiętał wiele szczegółów z pobytu, takich jak rozmowy, gesty czy reakcje współwięźniów. Sam autor podejrzewał, że pamięć spowodowana była niezwykłym napięciem okresu wyczekiwania na wykonanie na nim wyroku śmierci. Przed opublikowaniem Rozmów wszystkie fakty w nich zawarte, w miarę możliwości, zostały przez autora potwierdzone. Moczarski miał dostęp do niektórych świadków opisanych zdarzeń, oraz do stenogramów i dokumentów procesowych polskich i amerykańskich.