Sieć rzeczna
Z Wikipedii
Sieć rzeczna - ogół cieków wodnych na określonym terenie.
Analizując sieć rzeczną bada się jej gęstość, czyli stosunek sumy długości wszystkich cieków wodnych przypadających na jednostkę powierzchni, najczęściej 100 km² oraz jej układ. Układ sieci rzecznej wynika głównie z ukształtowania terenu.
[edytuj] Klasyfikacja sieci rzecznej w nawiązaniu do układu sieci
W zależności od środowiska geograficznego, głównie od rzeźby terenu, budowy geologicznej a także od stadium rozwoju sieci rzecznej, rozwinęły się różne układy tej sieci.
Układ pierzasty - powstaje w długich wąskich dolinach. Jest to jednocześnie sieć symetryczna. Występuje w Bieszczadach.
Układ asymetryczny - to taka sieć, w której lewa i prawa część dorzecza posiada różną powierzchnię i różną ilość cieków. Symetria, bądź asymetria zależą od budowy geologicznej, rzeźby terenu, wielkości zasilania w wodę i od rozwoju sieci rzecznej. Np. asymetria dorzeczy Wisły i Odry (przewaga prawej części dorzecza) jest spowodowana rozwojem rzeźby polodowcowej i rozwojem sieci rzecznej w holocenie.
Układ widlasty - jest charakterystyczny dla jednostronnych zrębów o asymetrycznych stokach. Jest to więc sieć asymetryczna.
Układ kratowy - występuje:
- w górach o budowie rusztowej, gdzie rzeki wykorzystują w swym biegu na przemian subsekwentne odcinki dolin, równoległe do grzbietów oraz krótkie przełomowe odcinki między grzbietami (np. w Bieszczadach, w Górach Świętokrzyskich)
- w obrębie drumlinów
- na obszarze objętym zlodowaceniem w związku z wykorzystaniem przez rzeki odcinków pradolin, np. łamany bieg Warty i Odry.
Układ dendryczny - czyli drzewiasty posiada silnie rozwiniętą sieć rzeczną w górnym biegu w obrębie gór, a słabiej rozwiniętą w dolnym biegu w obrębie pogórzy lub kotlin. W górnym biegu jest to sieć cieków insekwentnych.
Układ równoległy - cieki spływają równolegle względem siebie, tworzy sie na stożkach sandrowych i wybrzeżach morskich. Mają je rzeki odwadniające sandr kurpiowski oraz cieki na obszarze Żuław Wiślanych, gdzie pomiędzy Nogatem a Wisłą leniwie toczy swe wody szereg krótkich rzek.
Układ wachlarzowy - tworzy się najczęściej na stożkach napływowych u podnóży gór.
Układ pierścieniowy - cieki spływają w różnych kierunkach z obrzeży wzniesienia.
Układ osiowy:
- tranzytowy - do głównego cieku spływają krótkie prostopadłe dopływy
- rozbieżny - prostopadłe cieki spływają z obu stron do co najmniej dwóch cieków głównych płynących w odmiennych kierunkach.
Układ koncentryczny - inaczej zbieżny, dośrodkowy, tworzy się w obrębie zagłębień bezodpływowych i kotlin. Zagłębienia te mogą mieć genezę, np.:
- zagłębienia w obrębie wygasłych stożków wulkanicznych
- zagłębienia polodowcowe
- zagłębienie w kotlinach erozyjnych, deflacyjnych lub tektonicznych
Układ decentryczny - inaczej rozbieżny, odśrodkowy tworzy się na izolowanych wzniesieniach. Układ ten mają rzeki biorące początek na wzniesieniach Łódzkich.
Uwzględniając ciągłość zasilania rozróżnia się rzeki:
- stale płynące (permanentne), prowadzące wodę przez cały rok; występują na obszarach, gdzie opad jest większy od parowania, są zasilane wodami podziemnymi i wodami ze spływu powierzchniowego pochodzącego z deszczów i roztopów
- sporadycznie wysychające zasilane są przez wody podziemne i spływ powierzchniowy, zanikają sporadycznie w czasie długotrwałej suszy, a wycsychanie wody w korycie jest związane z obniżeniem zwierciadła wody podziemnej i brakiem spływu powierzchniowego
- okresowe (periodyczne), okresowo, ale regularnie prowadzą wodę w porze wilgotnej; zasilane są spływem powierzchniowym, częściowo także płytkami wodami podziemnymi
- epizodyczne nieregularnie prowadzące wodę przez krótki czas; występują w strefie suchej, przykładem są doliny pustynne - wadi
Wyróżniamy również w zależności od długości i wielkości dorzecza rzeki:
- małe o długości 100-200 km, dorzecze 1000-10 000 km2
- średnie o długości 200-500 km, dorzecze 10 000-100 000km2
- duże o długości 500-2500 km, dorzecze 0,1 -1 mln km2
- wielkie o długości powyżej 2500km, dorzecze ponad 1 mln km2
[edytuj] Zobacz też:
[edytuj] Bibliografia:
- Elżbieta Bajkiewicz - Grabowska, Zdzisław Milulski "Hydrologia ogólna", Wydawnictwo PWN, Warszawa 1999.
- E. Kobojek, S.Kobojek, Z.Rdzany, M. Ziułkiewicz, Ilustrowana Księga Polski - środowisko przyrodnicze, Wydawnictwo Pascl 2003, ISBN 83-7304-196-6.
