Ciek wodny
Z Wikipedii
Ciek wodny – ogólne określenie wszelkiego rodzaju wód powierzchniowych liniowych, płynących pod wpływem siły ciężkości, płynące stale lub w ciągu dłuższych okresów w wyżłobionych przez siebie łożyskach otwartych. Pojęcie cieku należy łączyć z płynącą wodą jak i z korytem przez nią wyżłobionym.
Elementy cieku: długość cieku, brzeg lewy cieku, brzeg prawy cieku, brzeg wklęsły, brzeg wypukły, nurt cieku, linia nurtu cieku, bezwzględny spadek cieku, spadek względny cieku.
Kształtowanie się cieku i doliny cieku
Wiele cieków ma swój początek w dawnych wiekach, które powstały w wyniku działania sił górotwórczych. Przez wiele epok geologicznych sieć wodna ulegała i ulega w dalszym ciągu przekształceniom, głównie w wyniku procesów erozyjnych i akumulacyjnych. Polegają one na wymywaniu, żłobieniu gleby, dna brzegów i przenoszeniu materiału (rumowiska) i akumulowaniu (gromadzeniu) go w niższych partiach cieku i doliny.
Ze względu na sposób niszczącego działania cieku wyróżniamy erozje:
- erozja wgłębna- pogłębianie koryta rzeki wskutek wynoszenia przez prąd materiału skalnego,
- erozja wsteczna- erozja wywołująca cofanie się źródeł i wodospadów. Powoduje ona rozcięcie działów wodnych i kaptaż rzeki (przeciągnięcie rzeki, zdobywanie przez rzekę lub potok górnej części dorzecza innego cieku położonego z przeciwnej strony działu wodnego),
- erozja boczna- podmywanie i podcinanie brzegów przez meandrującą rzekę,
- erozja powierzchniowa- zmywy w czsie ulewnych deszczów spłukujące ze zboczy materiał na dużych powierzchniach (przeciwieństwo erozji liniowej,
- erozja linijna (liniowa)- wypłukiwanie materiału skalnego przez strumienie wody płynącej stale lub okresowo (po ulewnych deszczach) wzdłuż podłużnych zagłębień terenowych o nachylonym dnie (erozja rzeczna, erozja wąwozowa),
Ze względu na wielkość oraz pochodzenie można wyróżnić cieki wodne:
Cieki wodne mogą prowadzić wodę okresowo lub stale.W związku z tym wyróżnia się cieki:
- epizodyczne- woda spływa z nich powierzchniowo lub podpowierzchniowo, jedynie bezpośrednio po opadach lub roztopach;
- okresowe- zasilane mogą być ponadto wodami podziemnymi, pochodzącymi z tych samych opadów bądź roztopów. Wody te szybko się wyczerpują i przestają zasilać ciek;
- stałe- prowadzą wodę przez cały rok i tylko w wyjątkowych przypadkach mniejsze z nich mogą całkowicie wysychać. W zależności od swej wielkości noszą nazwy strug, strumieni, potoków i rzek.
[edytuj] Bibliografia
- Czesław Król, Hydrologia, Warszawa: PWRiL, 1981, ISBN 83-09-00409-5.
- J. David Allan, Ekologia wód płynących, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, ISBN 83-01-12535-7.
- Andrzej Byczkowski, "Hydrologia" Tom II, Wydawnictwo SGGW, W-wa 1999.
