Skald
Z Wikipedii
Skald to poeta dworski, którego działalnośc była związana z dworami skandynawskich lub islandzkich władców w czasach wikingów i który tworzył oraz wykonywał ustne wersje tego, co obecnie znamy jako poezję staronordycką. Wykonywanie utworów obejmowało także grę aktorską i skaldowie wcielali się w trakcie śpiewów we władców czy wojowników. Poeci z tej grupy podróżowali od dworu do dworu witani na dworach jako honorowi goście, gdzie w zamian za śpiew dostawali podarunki takie jak pierścienie lub klejnoty, czasami też zapłata była w pieniądzach. Do końca XII wieku chrześcijaństwo oraz rosnące rozpowszechnienie pisma sprawiły, że ta oralna forma sztuki zaginęła.
W XII wieku Snorri Sturluson spisał Eddę młodszą, dzięki której zachowane zostały elementy sztuki skaldów, będącej w momencie tworzenia Eddy u progu zaginięcia w niepamięci. Wiele pieśni zachowało się także w Heimskringli Sturlussona.
Techniczne wymagania poematów skaldycznych były porównywalne do wymagań skomplikowanych form wierszowych uprawianych przez walijskich bardów i irlandzkich filidów. Także tematyka była podobna i obejmowała panegiryki na cześć władców i arystokratów lub opisy ich czynów bitewnych. Z kolei królowie i szlachetnie urodzeni byli nie tylko inteligentymi i chętnymi odbiorcami tej sztuki, ale także sami jej autorami.
W Szwecji tradycyjnie nawet współcześnie mianem skalda określa się każdego poetę.
Spis treści |
[edytuj] Poezja skaldów
Większość wierszy nordyckich z czasów Wikingów można zaliczyć do dwóch form: eddycznej i skaldycznej. Wiersz eddyczny był zwykle prosty tak jeśli chodzi o treść, styl, jak i o metrum. Opisywał przeważnie historie mityczne i bohaterskie. Wiersz skaldyczny z kolei miał skomplikowaną strukturę i tworzony był jako hołd dla konkretnego jarla lub króla.
[edytuj] Autorstwo
Większość utworów skaldów, co rzadkie w przypadu utworów pochodzących z tych czasów, można przypisać konkretnym autorom i to z dużym prawdopodobieństwem. Wielu skaldów było osobami bardzo wpływowymi i posiadającymi władzę, więc ich życiorysy uznawano za warte spisania.
[edytuj] Metrum
Skaldowie tworzyli swoje utwory w różnych wariantach i dialektach języka staronordyjskiego. Głównym środkiem formalnym była aliteracja, prawie zawsze w postaci strofy dróttkvætt (nazywanej też dworskim lub pańskim metrum). Strofa ta w uproszczeniu składała się z ośmiu wersów ze średniówką po szóstej sylabie i rządziła się dosyć skomplikowanymi dodatkowymi zasadami rytmicznymi.
[edytuj] Kenningi
Utwory skaldów zawierały dużą ilość kenningów, stałych metafor używanych w większości utworów poetyckich w północnej Europie tych czasów. Kenningi stanowiły środek stylistyczny, który wywoływał określone wyobrażenie, a jednocześnie wpasowywał się dobrze w aliteracyjną połowę wersu wymaganą przez dróttkvætt. Istotnie wyższe techniczne wymagania formy skaldycznej sprawiały, że tego rodzaju środki musiały być nagromadzone w dużej ilości, aby utwór świadczył o umiejętnościach autora i był bogaty w gry słowne. Wyobrażenia te jednak stawały się niezrozumiałe, przynajmniej dla tych, którzy nie chwytali aluzji, które były z nimi związane.
[edytuj] Ważniejsi skaldowie
Do ważniejszych skaldów należą:
- Bragi Boddason "stary", author Ragnarsdrápa (być może pierwowzór mitycznego boga Bragi, patronującego poezji)
- Þorbjörn hornklofi
- Þjóðólfr of Hvinir - autor Haustlöng i Ynglingatal
- Einarr Skúlason, autor Geisli
- Eyvindr Finnsson, znany też jako Eyvindr skáldaspillir lub Eyvindr Plagiator, autor Hákonarmál i Háleygjatal
- Eilífr Goðrúnarson autor Þórsdrápa i Hákonar drápa jarls
- Egill Skallagrímsson autor Sonatorrek
- Einarr Helgason "Skálaglamm", "z błyszczących monet" - autor Vellekla
- Gunnlaugr Illugason znany też jako "Ormstunga", "Robaczy język" ze względu na jego skłonność do satyry i używania inwektyw
- Úlfr Uggason autor Húsdrápa
- Kormákr Ögmundarson główna postać w Kormáks saga
- Hallfreðr Óttarsson autor Ólafsdrápa, lamentu dla króla Olafa Trygvasona
- Arnórr Þórðarson, "Jarlaskald", Skald Earla
- Król Haraldr Harðráði
- Snorri Sturluson
- Þórir Jökull Steinfinnsson
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Carmina Scaldica Staronordycka poezja w Kulturformidlingen norrøne tekster og kvad, Norwegia (norw.)
