Sobór św. Jura
Z Wikipedii
Współrzędne: 49°50'19.34" N 24°0'47.41" E
Archikatedralny sobór św. Jura we Lwowie – katedralna cerkiew archidiecezji lwowskiej Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego - tak zwanej metropolii halickiej.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Już w XIII w. na wzgórzu świętojurskim stała kaplica i domki mnichów-pustelników. Według legend mnisi zamieszkiwali też naturalne pieczary we wzgórzu. Ok. 1280 r. książę Lew wzniósł pierwszą drewnianą cerkiew, która została spalona przez Kazimierza Wielkiego w 1340 r. Murowaną świątynię (arch. Doring) zaczęto wznosić w 1363 r. (ukończono w 1437). Od 1539 r. cerkiew nosi miano katedralnej. W XVIII wieku cerkiew wyburzona z zamiarem zbudowania nowej. W latach 1744-1764 zbudowano obecny sobór (arch. Meretyn) w stylu rokoko. Od początku Unii aż do 1817 r. świątynia należała do zakonników-bazylianów; obok znajdował się klasztor tego zgromadzenia. Później urządzono tu siedzibę arcybiskupa greckokatolickiego.
Sama świątynia jest na planie krzyża, z eliptyczną kopułą po środku. Szczególnym kunsztem odznaczają się rzeźby zdobiące fasadę: kamienne wazy, figury świętych Atanazego i Leona (Patriarchy i Papieża, symbolizujące jedność Kościoła) i wieńczący szczyt posąg św. Jerzego na koniu, przypisywane Pinslowi. Pod schodami wiodącymi do świątyni grota z figurą św. Onufrego. We wnętrzu na uwagę zasługuje rzeźbiony rokokowy ikonostas oraz cudowna XVII-wieczna ikona Matki Boskiej Trembowelskiej (uratowana przed Turkami przez bpa Józefa Szumlańskiego i przywieziona do Lwowa w 1673 r.). W katedrze znajduje się najstarszy lwowski dzwon, datowany na 1341 r.
W czasach sowieckich (marzec 1946 - sierpień 1990 świątynia pełniła rolę katedry prawosławnej patriarchatu moskiewskiego, w tym czasie usunięto z wnętrza niektóre elementy ukraińskie, np. pomnik Markiana Szaszkiewicza oraz tron biskupi (zastąpiony prowizorycznym ołtarzem bocznym w stylu rosyjskim).
W krypcie pochowane są szczątki uznawane za należące do księcia ruskiego Jarosława Ośmiomysła, przewiezione tu z Halicza przed II wojną światową. W innej krypcie, udostępnionej wiernym, pochowani są metropolici grekokatoliccy: Sylwester Sembratowicz, Andrzej Szeptycki, Josyf Slipyj, Włodzimierz Sterniuk i Myrosław Lubacziwśkyj. Obok świątyni niewielki, również rokokowy, pałac arcybiskupów greckokatolickich (1761-62) i dzwonnica. Całość stanowi niezwykle malowniczy, widoczny z daleka zespół architektoniczny.
[edytuj] Działalność polityczna
W XIX wieku, przy wsparciu biskupa, działało tutaj ukraińskie stronnictwo polityczne zwane "Świętojurcami".
[edytuj] Galeria
 Pałac metropolitów greckokatolickich, 1761-62. |
 Greckokatolicki sobór archikatedralny św. Jura we Lwowie |
 Wnętrze soboru |
|
 Św. Jerzy, rzeźba na szczycie katedry [2006] |
