Atanazy Wielki

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji. Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.

Św. Atanazy Wielki (ur. ok. 295, zm. 2 maja 373) - pisarz wczesnochrześcijański, teolog-apologeta, kaznodzieja, jeden z ojców Kościoła oraz doktor Kościoła. Uznawany za świętego również przez cerkiew prawosławną.

[edytuj] Życiorys

Urodził się w Egipcie, najprawdopodobniej w Aleksandrii, z pochodzenia był Grekiem. Władał greką oraz językiem koptyjskim. W młodości żył w odosobnieniu na pustyni egipskiej, gdzie spotkał swojego późniejszego mistrza, św. Antoniego Pustelnika. W 319 roku przyjął diakonat. Na sobór nicejski przyjechał u boku swego biskupa św. Aleksandra (325). Brał czynny udział w walce przeciw arianom i przyczynił się do potępienia ich poglądów. To spowodowało późniejsze intrygi przeciw niemu i wygnania. W roku 328 został wybrany biskupem Aleksandrii. W 335 r. cesarz Konstantyn pod wpływem Euzebiusza z Nikomedii skazał go na wygnanie, które Atanazy spędził w Trewirze. Był w tym czasie gościem m.in. św. Serwacego, biskupa Tongeren. Z wygnania wrócił w 337 r. po śmierci cesarza. Po dwóch latach musiał znów opuścić Aleksandrię, tym razem udał się do Rzymu, gdzie przebywał pod opieką papieża Juliusza I. Nadal walczył z arianami, zyskując poparcie papieża, biskupów zachodnich i synodów. Mimo że został uznany za niewinnego przez synod w Sardyce, nie mógł powrócić do Aleksandrii. Dopiero w 345 r. po śmierci Grzegorza z Kapadocji (będącego biskupem Aleksandrii) cesarz Konstancjusz zgodził się na powrót Atanazego do Aleksandrii. Tym razem rządził biskupstwem dziesięć lat, w tym czasie starał się wzmocnić wiarę w Egipcie oraz rozszerzyć ją w innych krajach (Etiopii, Arabii), popierał ośrodki monastyczne i pustelnicze, pisał dzieła teologiczne. Konstancjusz nie do końca pogodził się z bytnością Atanazego w Aleksandrii. Żądał, by biskupi odwołali go z urzędu, jednak ani w 353 r. biskupi galijscy zebrani w Arles, ani w 355 obecni na synodzie w Mediolanie nie zdołali przekonać papieża Liberiusza o nieprawowierności Atanazego, dlatego cesarz wysłał zbójów aby go usunęli przemocą. Święty uciekł na pustynię, tworzył tu swe dzieła teologiczne. Po śmierci cesarza w lutym 362 powrócił znów na swą stolicę biskupią, chciał rozpocząć synod, który rozstrzygnąłby zagadnienia dotyczące wiary, jednak cesarz Julian po dziewięciu miesiącach wygnał go z Aleksandrii. Po śmierci cesarza Juliana Atanazy powrócił tylko na dwa lata (363-365), gdyż cesarz Walens też go wygnał. To wygnanie trwało krótko, ponieważ już w 366 r. cesarz pozwolił mu wrócić, tym razem na dobre. Głosił kazania i pisał dzieła teologiczne. Zmarł w Aleksandrii w nocy z 2 na 3 maja 373 r.

[edytuj] Twórczość

Atanazy Wielki jest znany przede wszystkim jako autor pism apologetycznych zwalczających heretyków i schizmatyków, głównie arian, w których występował w obronie ortodoksyjnej nauki o współistotności Słowa Bożego (Logosu) z Bogiem Ojcem, boskości Ducha Świętego i Chrystusa, wcieleniu i odkupieniu. Jest też autorem licznych dzieł pastoralnych, ascetycznych, egzegetycznych i historyczno-polemicznych, m.in. Listy do Serapiona i Żywot św. Antoniego, w którym sformułował reguły życia zakonnego.

[edytuj] Kult świętego

W 553 r. na Soborze Konstantynopolitańskim II zaliczono św. Atanazego do nauczycieli Kościoła.

Św. German przeniósł ciało św. Atanazego do kościoła św. Zofii w Konstantynopolu w czasie najazdu Arabów. W XIII w. ramię świętego podarował król Baldwin mnichom z Monte Cassino, a ciało znalazło się w kościele benedyktynek w Wenecji. Od 1806 r. znajdują się w kościele św. Zachariasza. Czaszka świętego znajduje się w opactwie benedyktynów w Valvanera, natomiast w rzymskim kościele pw. św. Atanazego znajduje się część jego ramienia.

Jest czczony jako patron obłąkanych. Jego wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obrządku łacińskiego przypada 2 maja (inne obrządki też czczą św. Atanazego, lecz w innych dniach). Do tego dnia nawiązuje ludowe porzekadło: Choć dziś Atanazy, pal w piecu dwa razy.