Sokołowsko

Z Wikipedii

Współrzędne: 50°41' N 16°14' E50.6833333 16.2333333 (Sokołowsko)


Sokołowsko
Województwo	dolnośląskie
Powiat	wałbrzyski
Gmina	Mieroszów
Sołtys	Bernadyna Grzeszuk
Położenie	50° 41' N 16° 14' E
Wysokość	540-590 m n.p.m.
Liczba mieszkańców (2006) • liczba ludności	880
Strefa numeracyjna (do 2005)	74
Kod pocztowy	58-350 Mieroszów
Tablice rejestracyjne	DBA
Położenie na mapie Polski Sokołowsko
Strona internetowa wsi

Sokołowsko (niem. Görbersdorf) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie wałbrzyskim, w gminie Mieroszów, w Górach Suchych w Sudetach Środkowych.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.

[edytuj] Położenie geograficzne

Największa wieś położona w Górach Suchych (Sudety Środkowe) w Kotlinie Sokołowskiej na wysokości 540-590 m n.p.m., w dolinach potoku Sokołowca i Dziczego Potoku. Sokołowsko otaczają: od pn-zach. Stożek Mały (zwany też przez miejscowych "Bocianią Małą","Bocianką) 750 m n.p.m., od pn-wsch. Masyw Bukowca 898 m n.p.m., od pd-zach. Garbatka 797 m n.p.m., od pd i pd.-wsch. Włostowa 903 m n.p.m. oraz od wsch. Suchawa 928 m n.p.m.

[edytuj] Historia

Trudno dzisiaj określić dokładną datę powstania osady. Była to wieś związana z zamkiem Radosno. Pierwsza wzmianka o "Goerbersdorff" pojawia się w 1357, jako o istniejącej wsi założonej najprawdopodobniej przez zakon benedyktynów w Broumově. Do końca XV wieku miejscowość miała kilku właścicieli. W 1509 r. ówczesny Görbersdorf wraz z południową częścią księstwa świdnickiego nabył hr. von Hochberg, który założył rodową siedzibę w Książu. Do połowy XIX wieku miejscowość nie różniła się niczym od innych wsi w dobrach Hochbergów. Zmiana w jej losach nastąpiła w 1849 r., kiedy na wypoczynek zajechała tu hr. von Colomb. Zachwycona lokalnym krajobrazem namówiła swojego szwagra dr Hermanna Brehmera na utworzenie uzdrowiska leczącego metodą hydroterapii Vincenta Priessnitza.

W 1855 r. we wsi zostało uruchomione pierwsze na świecie specjalistyczne sanatorium dla gruźlików, którym zastosowano nowatorską metodę leczenia klimatyczno-dietetycznego. Na jego wzór został stworzony ośrodek leczenia gruźlicy w Davos. W późniejszym czasie Görbersdorf zyskał miano "śląskiego Davos", chociaż to Davos powinno nazywać się "szwajcarskim Görbersdorfem (Sokołowskiem)".

Bliskim współpracownikiem dr Brehmera stał się prof. Alfred Sokołowski. Uzdrowisko nie należało do tanich, lecz było dobrze zagospodarowane. już przed 1888 r. posiadało pocztę i połączenia telefoniczne.

Wieżyczka sanatorium Grunwald

Ruiny sanatorium

Cerkiew prawosławna pw. św. Archanioła Michała w Sokołowsku

Cerkiew św. Archanioła Michała – od frontu

Jedna z tablic ku czci Krzysztofa Kieślowskiego

W 1887 r. przebywało tu 730 kuracjuszy. Pobyt dr Tytusa Chałubińskiego zaowocował pośrednio jego zainteresowaniem Zakopanem, gdyż rozpoczął poszukiwania okolicy zbliżonej do tego uzdrowiska dla zorganizowania w Polsce takiego samego ośrodka leczenia gruźlicy. 22 października 1911 zmarł w sanatorium w wieku lat 25 węgierski historyk sztuki Leo Popper, przyjaciel Georga Lukácsa. W latach 30. XX w. zbudowano nieopodal 60-metrową skocznię narciarską.

Po kapitulacji Niemiec 8 maja 1945 r. wieś została zajęta przez wojska radzieckie, a wkrótce przekazana władzom polskim. Dotychczasowa ludność została wysiedlona do Niemiec, zaś na jej miejsce przybyli polscy przesiedleńcy. Nie posiadające dotąd polskiej nazwy uzdrowisko nazwano Sokołowskiem dla uczczenia zasług prof. Alfreda Sokołowskiego.

Po II wojnie światowej pozostało tutaj uzdrowisko o profilu przeciwgruźliczym. Pod naciskiem dr Stanisława Domina zmieniono profil leczenia w kierunku leczenia chorób dróg oddechowych. W latach 70. XX wieku w miejscowość zaczęto przekształcać w ośrodek sportów zimowych dla potrzeb klubów wałbrzyskich, docelowo miał powstać Wojewódzki Ośrodek Sportów Zimowych. Jednak z braku środków finansowych nie wszystko udało się zrealizować. Pozostały tylko trasy biegowe (w tym nartorolkowa), które włączono do Biegu Gwarków.

W ostatnich dziesięcioleciach zaniedbane i pozbawione po 1945 r. poważniejszych inwestycji uzdrowisko pogrąża się w upadku. Główne sanatorium, nazwane po II wojnie światowej "Grunwald", znajduje się w ruinie, dewastacji uległ park zdrojowy oraz skocznia narciarska. Wiele budynków rozebrano.

Po II wojnie światowej status wsi Sokołowsko uzyskało dopiero na początku XXI wieku.

[edytuj] Szlaki turystyczne

czerwony – Główny Szlak Sudecki – przełęcz Trzech Dolin – Sokołowsko-Lesista Wielka – Grzędy
żółty – Przełęcz Trzech Dolin – Sokołowsko-Stożek Wielki – Unisław Śląski
zielony – przełęcz Trzech Dolin – Sokołowsko-Unisław Śląski
niebieski – przełęcz Trzech Dolin – Sokołowsko-Mieroszów
czarny – szlak dojściowy do szlaku granicznego

[edytuj] Warto zobaczyć

ruiny sanatorium Grunwald (spalone w 2005 r.)
Cerkiew pw. św. Archanioła Michała
źródełko leśne
drewnianą zabudowę ulicy Głównej
podwórze najstarszego domu w mieście (ul. Główna 8) z ciekawym wykuszem
galerię przy ulicy Słonecznej 2
co roku odbywał się tu Bieg Gwarków; obecnie w 2006 przeniesiony w okolice schr. Andrzejówka (Przeł. Trzech Dolin), sz. zielony 45-60 min

[edytuj] Ciekawostki

Sokołowsko swoją nazwę zawdzięcza profesorowi Uniwersytetu Warszawskiego dr Alfredowi Sokołowskiemu, który przyczynił się do rozwoju uzdrowiska prowadząc tu na przełomie XIX i XX wieku badania nad klimatycznym leczeniem chorób płucnych. Nastepną ciekawostką Sokołowska jest to, iż w latach swojej młodości mieszkał tu reżyser filmowy Krzysztof Kieślowski. We wsi przypominają o tym fakcie 2 tablice pamiątkowe, w tym na domu w którym mieszkał.