Stal nierdzewna

Z Wikipedii

Stal nierdzewna (zwana także INOX lub nierdzewka) – stal odporna na działanie czynników atmosferycznych, rozcieńczonych kwasów, roztworów alkalicznych i podobnych. Nierdzewność stali uzyskuje się poprzez zwiększoną zawartość chromu. Zwiększona zawartość węgla także wpływa na wzrost nierdzewności stali, lecz zbyt duża jego zawartość powoduje kruchość stali. Stale nierdzewne podlegają obróbce cieplnej, hartowaniu i odpuszczaniu.

[edytuj] Historia

W drugiej połowie XIX wieku odkryto we Francji, że mieszanka żelaza i chromu chroni stal przed działaniem kwaśnych substancji. Stal nierdzewna została opatentowana w 1912 r. przez niemieckich inżynierów Kruppa. Patent dotyczył stali austenitycznej. Nazwy stal nierdzewna jako pierwszy użył angielski inżynier Harry Brearley. Pracował dla przemysłu zbrojeniowego w laboratoriach Brown Firth w Sheffield. W 1913 roku użył nazwy stal nierdzewna wobec swojego wynalazku mieszanki żelaza, węgla oraz chromu. Brearley poddał swój wynalazek działaniom octu oraz soku z cytryny i odkrył, że jego stal nie rdzewieje. Anglikowi udało się przekonać do nowego wynalazku producenta noży R. F. Mosleya. Początkowo stal nierdzewna używana była tylko do wyrobu sztućców. W 1924 r. w Wielkiej Brytanii została opatentowana stal wg normy AISI 304 zawierająca 18% chromu i 8% niklu.

[edytuj] Powody używania

Wyróżnia się 7 powodów dla używania stali nierdzewnej:
- przeciwdziałanie korozji,
- odporność na działanie środków myjących,
- wytrzymałość na wysokie i niskie temperatury,
- lśniący połysk,
- ekologiczność,
- długa wytrzymałość.

[edytuj] Użycie

Stali nierdzewnych używa się na zbiorniki na wyroby z ropy naftowej, zbiorniki i cysterny mleczarskie, niecki basenów pływackich, kolumny rektyfikacyjne, instalacje w przemyśle koksowniczym, łopatki turbin parowych, armaturę przemysłową i domową, narzędzia chirurgiczne, sztućce, naczynia i garnki, instalacje w przemyśle spożywczym, takielunek i okucia żeglarskie, wytrzymałe konstrukcje stalowe, części silnikowe w samolotach i rakietach, windy, chłodnie, klimatyzatory, piece żaroodporne, balustrady ozdobne, do wyrobu sztućców, itp. Normy HACCP wymagają, by używać stali nierdzewnej w kontakcie z żywnością.

[edytuj] Normy

Stal nierdzewną w Polsce oznacza się według 5 najważniejszych norm:
- Polska Norma PN,
- Europejska Norma EN 10088,
- Amerykańska Norma AISI,
- Rosyjska Norma GOST,
- Niemiecka Norma DIN.

[edytuj] Rodzaje

Wyróżnia się 4 główne rodzaje stali nierdzewnych: stal austenityczna, stal ferrytyczna, stal martenzytyczna, stal ferrytyczno-austenityczna duplex. Każdy rodzaj składa się z kilku gatunków stali.

[edytuj] Gatunki

Wg Normy EN 10088 Stal austenityczna dzieli się na gatunki: 1.4301, 1.4305, 1.4306, 1.4307, 1.4310, 1.4401, 1.4404, 1.4435, 1.4436, 1.4438, 1.4439, 1.4529, 1.4539, 1.4541, 1.4547, 1.4550, 1.4571. Stal ferrytyczna dzieli się na gatunki: 1.4000, 1.4003, 1.4016, 1.4510. Stal martenzytyczna dzieli się na gatunki: 1.4006, 1.4021, 1.4028, 1.4031, 1.4034, 1.4057, 1.4122. Stal ferrytyczno-austenityczna dzieli się na gatunki: 1.4362, 1.4410, 1.4460, 1.4462.