Nikiel

Z Wikipedii

Co - Ni - Cu   Ni Pd       Układ okresowy
Dane ogólne
Nazwa, symbol, l.a.*	Nikiel, Ni, 28
Własności metaliczne	metal przejściowy
Grupa, okres, blok	10 (VIIIB), 4, d
Gęstość, twardość	8908 kg/m3, 4,0
Wygląd
Kolor	srebrzystobiały
Własności atomowe
Masa atomowa	58,6934 u
Promień atomowy (obl.)	135 (149) pm
Promień kowalencyjny	163 pm
Promień van der Waalsa	bd
Konfiguracja elektronowa	[Ar]3d84s²
e- na poziom energetyczny	2, 8, 16, 2
Stopień utlenienia	2, 3
Własności kwasowe tlenków	średnio zasadowe
Struktura krystaliczna	regularna ściennie centrowana
Własności fizyczne
Stan skupienia	stały
Temperatura topnienia	1728 K (1455 °C)
Temperatura wrzenia	3186 K (2913°C)
Temperatura Curie	628 K (355°C)
Objętość molowa	6,59×10-6 m³/mol
Ciepło parowania	370,4 kJ/mol
Ciepło topnienia	17,47 kJ/mol
Ciśnienie pary nasyconej	237 Pa (1726 K)
Prędkość dźwięku	4970 m/s (293,15 K)
Pozostałe dane
Elektroujemność	1,91 (Pauling) 1,75 (Allred)
Ciepło właściwe	440 J/(kg*K)
Przewodność właściwa	14,3×106 S/m
Przewodność cieplna	90,7 W/(m*K)
I Potencjał jonizacyjny	737,1 kJ/mol
II Potencjał jonizacyjny	1753 kJ/mol
III Potencjał jonizacyjny	3395 kJ/mol
IV Potencjał jonizacyjny	5300 kJ/mol
Najbardziej stabilne izotopy*
izotop wyst. o.p.r s.r. e.r. MeV p.r. 56Ni {syn.} 6,077 dni w.e. 2,136 56Co 58Ni 68,077% stabilny izotop z 30 neutronami 59Ni {syn.} 7,6×104 lat w.e. 1,072 59Co 60Ni 26,233% stabilny izotop z 32 neutronami 61Ni 1,14% stabilny izotop z 33 neutronami 62Ni 3,634% stabilny izotop z 34 neutronami 63Ni {syn.} 100,1 lat β- 2,137 60Cu 64Ni 0,926% stabilny izotop z 36 neutronami
Tam, gdzie nie jest zaznaczone inaczej, użyte są jednostki SI i warunki normalne.
*Wyjaśnienie skrótów: l.a.=liczba atomowa wyst.=występowanie w przyrodzie, o.p.r.=okres połowicznego rozpadu, s.r.=sposób rozpadu, e.r.=energia rozpadu, p.r.=produkt rozpadu, w.e.=wychwyt elektronu

Nikiel (Ni, łac. niccolum) - pierwiastek chemiczny z grupy metali przejściowych w układzie okresowym.

Posiada 29 izotopów z przedziału mas 50-78, z których 5 (58, 60, 61, 62, 64) jest trwałych.

Występuje w skorupie ziemskiej w ilościach ok. 80 ppm w postaci minerałów garnieryt i pentlandyt.

Dzieli się na tlenowe, siarczkowe i arsenkowe, zależnie od składu mineralogicznego rudy niklu.

Został odkryty w roku 1751 przez Cronstedta. W 1804 otrzymano go po raz pierwszy w stanie czystym. Przed naszą erą był używany w stopach z miedzią i cynkiem.

Nikiel tworzy szereg związków kompleksowych takich jak niklocen czy fosfiny i karbonylki niklu, które znalazły zastosowanie jako katalizatory wielu reakcji m.in. na kompleksach niklu oparte są katalizatory polimeryzacji polietylenu wysokociśnieniowego.

Znaczenie biologiczne - nikiel jest mikroelementem obecnym w centrach reaktywności wielu enzymów. Jego minimalne, dzienne dobowe spożycie wynosi 0,3 mg.

Nikiel metaliczny jest srebrzystobiałym, połyskującym metalem, trudno korodującym i odpornym na ścieranie. Stosuje się go do tworzenia połyskujących powłok galwanicznych na powierzchni elementów stalowych. Stopy niklu i miedzi są stosowane do wyrobu monet, sztućców itp. Nikiel jest też dodawany do stali do stopów o podwyższonej odporności na korozję.

W Polsce rudy niklu były wydobywane i przetwarzane w miejscowości Szklary do 1982 roku.

Nikiel używany jest często do produkcji oprawek okularów, co może sprawić problemy alergikom. Osoby uczulone na nikiel, które noszą okulary z niklowymi oprawkami, narażone są na zaczerwienienia zabarwiane metalem w miejscu styczności oprawek ze skórą. W dodatku pewnemu zniszczeniu ulegają też oprawki (widoczne są wgłębienia, jakby po wypaleniu kwasem).