Stan (zbiorowość społeczna)
Z Wikipedii
Stan – zamknięta zbiorowość społeczna w społeczeństwie feudalnym, różniąca się od innych pozycją ekonomiczną swoich członków, jak też ich pozycją prawno-społeczną (wyraźnie wyodrębnionych prawach, obowiązkach, przywilejach, przy czym najbardziej uprzywilejowaną grupą byli feudałowie świeccy).
W Europie formowanie się stanów rozpoczęło się jeszcze w średniowieczu, ok. XIII wieku; najpierw nastąpiło to na zachodzie kontynentu, a nieco później na wschodzie.
Przynależność do danego stanu społecznego (poza duchowieństwem) była dziedziczna.
Stany korzystały z szerokiego samorządu; przez przedstawicieli w parlamentach uczestniczyły też w życiu politycznym kraju.
Wyróżnienie poszczególnych stanów jest dość problematyczne, gdyż w różnych krajach podział ten był odmienny. Generalnie wymienić można następujące stany, przy czym w żadnym społeczeństwie nie występowały one wszystkie:
- feudałowie świeccy - w niektórych krajach podzieleni na 2 odrębne stany:
- duchowieństwo
- tzw. stan trzeci, obejmujący mieszczaństwo, niekiedy też chłopstwo
- mieszczaństwo
- chłopi
- żydzi (jako grupa wyznaniowa) - w niektórych krajach m.in. w Polsce traktowani jako odrębny stan.
Przynależność stanowa chłopów kształtowała się różnie: w niektórych krajach stanowili odrębny stan, w innych zaliczano ich wraz z mieszczaństwem do tzw. stanu trzeciego, niekiedy zaś jako grupa nieuczestnicząca w życiu politycznym nie byli zaliczani w obręb żadnego stanu.
W Polsce istniały następujące stany:
- szlachta
- duchowieństwo
- mieszczaństwo
- chłopi (o ile grupę tę wobec braku jakiegokolwiek uczestnictwa w życiu politycznym kraju można uznać za stan)
- żydzi
Na zachodzie Europy podział stanowy wyglądał odmiennie
Stany we Francji:
Likwidacja ustroju stanowego rozpoczęła się w końcu XVIII wieku. Pierwszym krajem który zlikwidował formalny podział społeczeństwa na stany była Francja (1791). W innych państwach zachodnioeuropejskich następowało to stopniowo w ciągu XIX w. W Polsce podział stanowy zniesiony został przez Konstytucję Marcową (1921)
