Stanisław Cywiński (dziennikarz)

Z Wikipedii

Stanisław Cywiński (ur. 29 sierpnia 1887 w Mohylewie, zm. 30 marca 1941 w Kirowie) – doktor filozofii, historyk literatury, docent Uniwersytetu Stefana Batorego, dziennikarz pism wydawanych w Wilnie w okresie międzywojennym: endeckiego Dziennika Wileńskiego (też jako redaktor naczelny) i konserwatywnego Słowa.

Na początku 1938 roku opublikował w Dzienniku recenzję książki M. Wańkowicza o COP-ie, w której napisał, że ... Wańkowicz "zadaje kłam słowom pewnego kabotyna, który mawiał o Polsce, że jest jak obwarzanek: to tylko warte, co po brzegach, a w środku pustka". Sam Wańkowicz odnosił się w tej książce (COP - ognisko siły) do ww. stwierdzenia wypowiedzianego przez Piłsudskiego. W dwa tygodnie po publikacji anonimowy autor w organie Związku Naprawy Rzeczypospolitej "Państwo i Naród" napisał, że słowa o obwarzanku należą do marszałka Piłsudskiego. Publikację dostarczono inspektorowi armii w Wilnie, gen. St. Dąb-Biernackiemu, który natychmiast polecił podległym oficerom garnizonu ująć się za honorem marszałka, a od naczelnika urzędu wojewódzkiego nadzorującego cenzurę, Mariana Jasińskiego, zażądał osadzenia red. Cywińskiego obozie w Berezie Kartuskiej i zamknięcia gazety. Ostatecznie przez dwie bojówki oficerów w mundurach wykonany został tylko rozkaz honorowy - we własnym mieszkaniu, na oczach żony i nastoletniej córki doc. Cywiński został ciężko pobity, natomiast redakcja Dziennika została w tym czasie zdemolowana, pobito też znajdujących się tam red. Aleksandra Zwierzyńskiego i Z. Fedorowicza (tego generał nie wymieniał w swoim poleceniu), a także ponownie doc. Cywińskiego, który nieszczęśliwie zjawił się w redakcji z zamiarem złożenia do druku artykułu o pobiciu. Sprawą natychmiast zajęła się policja osadzając w areszcie Cywińskiego, który 9 kwietnia 1938 r. został razem z red. Zwierzchowskim odpowiadającym z wolnej stopy, postawiony przed warszawskim (według innych źródeł - wileńskim) sądem okręgowym pod zarzutem zelżenia narodu polskiego. Sąd skazał Cywińskiego na najwyższą możliwą karę - 3 lata więzienia^[1]. Karę później skrócił o połowę Sąd Najwyższy, a w sumie dr Cywiński spędził w więzieniu 5 miesięcy^[2].

Jednocześnie w związku z tą sprawą w trakcie procesu Sejm pośpiesznie uchwalił czterozdaniową ustawę karną o ochronie imienia J. Piłsudskiego z sankcją do 5 lat więzienia^[2].

Po najeździe sowieckim na Polskę 17.09.1939 r. jeszcze podczas pierwszej okupacji Wilna przez Armię Czerwoną aresztowany w październiku 1939 r przez NKWD (wraz z 350 przedstawicielami polskich elit Wilna) i wywieziony do łagru (w zespole Wiatłag - rejon Wiatki), gdzie zmarł.