Stopy z pamięcią kształtu
Z Wikipedii
Stopy z pamięcią kształtu są to materiały w których zachodzi odwracalna, termosprężysta, przemiana martenzytyczna. Powrót elementu do kształtu początkowego, po odkształceniu, następuje w wyniku wyzwolenia naprężeń wewnętrznych podczas przemiany odwrotnej w wyniku nagrzewania lub wskutek zwolnienia naprężenia odkształcającego.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Pierwszy stop z efektem pamięci kształtu odkrył szwedzki badacz Arne Olader w 1932 r. Był to stop złota z kadmem. Zjawisko efektu pamięci kształtu zostało wyjaśnione w 1938 r. Najpopularniejszy stop z efektem pamięci kształtu został odkryty w 1958 r. w laboratorium Marynarki Wojennej USA. Był to Nitinol, który nazwę otrzymał od symboli Ni, Ti oraz placówki gdzie został odkryty (NOL). Nitinol jest stopem niklu (49-51%) i tytanu (49-51%). Obecnie jest znanych kilkadziesiąt stopów z pamięcią kształtu, do najtańszych należą stopy miedzi z cynkiem i aluminium oraz miedzi z aluminium i niklem, jednak posiadają słabsze właściwości niż najczęściej stosowany stop – nitinol.
[edytuj] Przykłady stopów
- Ag-Cd (44-49%Cd) - Au-Cd (46,5-50% Cd) - Cu-Zn-Al (38,5-41,5% Zn) - Cu-Zn-Sn (34,7% Zn; 3,0% Sn) - Cu-Al-Ni (28-29% Al; 3-4,5% Ni) - Cu-Sn (15% Sn) - Ni-Al (36-38% Al) - Ni-Ti (nitinol; 49-51% Ni) - Mn-Cu (5-35% Cu) - In-Cd (4-5% Cd)
[edytuj] Zastosowanie
Materiały te mogą być wykorzystane do produkcji: włączników temperaturowych, oprawek okularów, samonitujących się nitów oraz muf łączących rury. Dodatkowo stop NITINOL, charakteryzujący się wysoką odpornością korozyjną i biozgodnością, zaliczany jest do biomateriałów metalicznych nowej generacji i wykorzystywany jest w produkcji wyrobów medycznych m.in.: filtrów żylnych, stentów, klamr ortopedycznych oraz igieł dentystycznych itp.
[edytuj] Bibliografia
- Z. Bojarski, H. Morawiec „Metale z pamięcią kształtu”
- A.Ziółkowski „Pseudosprężystkość stopów z efektem pamięci kształtu badania doświadczalne i opis teoretyczny” (PDF)
[edytuj] Zobacz też
- Nitinol
- Efekt pamięci kształtu
