Suchy Dwór (województwo dolnośląskie)
Z Wikipedii
Współrzędne: 51°01' N 17°01' E
| Suchy Dwór | |
| Województwo | dolnośląskie |
| Powiat | wrocławski |
| Gmina | Żórawina |
| Położenie | 51° 01' N 17° 01' E |
| Strefa numeracyjna (do 2005) |
71 |
| Kod pocztowy | 55-020 |
| Tablice rejestracyjne | DWR |
|
Położenie na mapie Polski
  Suchy Dwór
|
|
Suchy Dwór – wieś położona w województwie dolnośląskim, w powiecie wrocławskim, w gminie Żórawina, 5 km na południe od administracyjnej granicy Wrocławia.
Od 1945 roku do końca lat 50. XX wieku wieś należała administracyjnie do gminy Święta Katarzyna. Wieś graniczy na zachodzie z wsią Karwiany, na północy z wsiami Wysoka i Biestrzyków, na północnym-wschodzie z wsią Żerniki Wrocławskie, na wschodzie z wsią Mędłów i na południu z wsią Rzeplin.
Od 1945 r. do 2005 r. wieś należała do parafii Ołtaszyn, obecnie należy do utworzonej w 2005 r. parafii we wsi Rzeplin.
Suchy Dwór leży na obszarze Równiny Wrocławskiej, bedącej częścią Niziny Śląskiej. Wieś posiada bardzo dogodne warunki do upraw rolnych, wystepujące tu gleby to czarnoziemy, wieś leży na obszarze o jednym z najdłuższych okresów wegetacyjnych w Polsce.
Do 1945 r. Suchy Dwór nosił nazwę Althofdürr, obecna nazwa jest tłumaczeniem nazwy niemieckiej. Nazwa Suchy Dwór została ustalona przez Komisję Ustalania Nazw Miejscowych i wprowadzona rozporządzeniem Ministrów Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 9 grudnia 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (MP z 1948 r. Nr 14, poz. 55). Rozporządzenie to weszło w życie z dniem ogłoszenia tj. 12.02.1948 roku.
W XVIII wieku Suchy Dwór jako wieś dziesięcinna, wraz z pięcioma innymi wsiami (Gniechowice, Smardzów, Stary Śleszów, Tyniec Mały, Żerniki Wielkie), wchodził w skład zespołu dóbr tzw. prebendy kanonickiej w Żernikach Wrocławskich. Dochód z prebend kanonickich był przeznaczony dla kanoników wrocławskiej kapituły Katedralnej.
Według spisu z 1795 r. wieś nazywała się wówczas Dwór, była też zwana Suchym Dworem. We wsi znajdował się dom pana, jeden majątek ziemski (dosłownie "Vorwerk" – co oznacza majątek, który nie jest zarządzany bezpośrednio przez właściciela dóbr ziemskich, tylko za pośrednictwem innego, większego majątku, niem. Gutshof), młyn wiatrowy, tzw. wiatrak, 6 sadów, 2 inne domy. Wieś liczyła 11 kominów (domów) i miała 68 mieszkańców. Właścicielem majątku w Suchym Dworze był wówczas Ernst Gottlieb.
W 1845 r. wieś Suchy Dwór, wchodziła w skład powiatu wrocławskiego, była majątkiem z którego dochód zasilał Kamerę Królewską we Wrocławiu (zarząd dóbr ziemskich należących do Króla Prus). We wsi było 12 domów i jeden majątek ziemski, (dosł. Vorwerk).
Wieś w 1845 r. miała 103 mieszkańców w tym 37 katolików. Parafia katolicka znajdowała się w Ołtaszynie, a parafia ewangelicka w Domasławiu. We wsi znajdował się ponadto młyn wiatrowy, tzw. wiatrak i gorzelnia, było 450 sztuk owiec Merynosów (dosł. 450 halb Merino – 450 pół Merynosów) i 57 sztuk bydła. Wieś należała do poczty we Wrocławiu, i w Domasławiu.
Na przełomie XIX i XX wieku właścicielem majątku w Suchym Dworze był Julius Schottländer, najzamożniejszy obywatel Wrocławia. Należały do niego również następujące wsie i majątki Wysoka, Bledzów, obecnie część wsi Bielany Wrocławskie, Stary Śleszów, Biestrzyków, Karwiany, Kowale oraz grunty w obecnych osiedlach Wrocławia Borek i Ołtaszyn.
Z dniem 1 stycznia 1874 r. wszedł w życie nowy podział terytorialny wschodnich terenów ówczesnego Królestwa Prus, w tym Prowincji Śląskiej. Zgodnie z dokonanym wtedy podziałem Suchy Dwór wszedł w skład tzw. Amtsbezirk z siedzibą w Żernikach Wrocławskich, (niem. Amtsbezirk – był to okręg urzędowy składający się z tzw. Landesgemeinde – gminy wiejskie i Gutsbezirke – dobra ziemskie, odpowiednik dzisiejszej gminy).
W skład tego Amtsbezirk oprócz Suchego Dworu wchodziły również Żerniki Wrocławskie, gdzie była siedziba jego władz, Radomierzyce, Biestrzyków, Iwiny, Lamowice Stare, oraz posiadłości ziemskie w Suchym Dworze, Radomierzycach, Iwinach i Żernikach Wrocławskich. Stan ten przetrwał bez większych zmian do 1945 r.
W 1901 r. majątek w Suchym Dworze, stanowił tzw. dobro rycerskie (niem. Rittergur), parafia ewangelicka znajdowała się w Domasławiu, parafia katolicka w Ołtaszynie, a Urząd Stanu Cywilnego w Galowicach. W Suchym Dworze mieszkały w 1901 r. 153 osoby, z tego 75 we wsi i 78 w majątku.
W 1927 r. w Suchym Dworze mieszkało 92 ewangelików z tego 18 we wsi i 74 w majątku ziemskim i 75 katolików z tego 38 we wsi i 37 w majątku ziemskim. Parafia ewangelicka znajdowała się wówczas już w Żernikach Wrocławskich.
W urzędowej książce adresowej dla zakładów przemysłowych, handlowych i działalności gospodarczej prowincji dolnośląskiej z 1927 r. można znaleźć informację, że w Suchym Dworze funkcjonował zajazd, sad, kuźnia i sklep.
Od lat 30. XX wieku, do 1945 r. właścicielem majątku w Suchym Dworze, który obejmował m.in. 300 hektarów gruntów był niemiecki feldmarszałek Erhard Milch, jeden z głównych dowódców niemieckiej Luftwaffe.
Około 1939 r. wieś Suchy Dwór, bez folwarku liczyła już 138 mieszkańców i 31 gospodarstw, których łączna powierzchnia wynosiła 137,5 ha. Szkoła dla dzieci z Suchego Dworu znajdowała się w Karwianach, a posterunek żandarmerii w Wojszycach. Wieś była już wówczas zelektryfikowana.
W 1941 r. wieś wchodziła w skład powiatu wrocławskiego, Urząd Stanu Cywilnego był prowadzony przez parafię ewangelicką, parafia katolicka znajdowała się nadal w Ołtaszynie. Wieś liczyła 147 mieszkańców.
W trakcie walk w 1945 r. wieś nie doznała poważniejszych zniszczeń i została zajęta przez oddziały Armii Czerwonej nacierające na Wrocław w lutym 1945 r.
Już w 1945 r. do Suchego Dworu przybyli przesiedleńcy z dawnych kresów wschodnich II RP, którzy zajęli część wsi pomiędzy dawnym folwarkiem, a drogą Wrocław-Żórawina. W lipcu 1947 r. do wsi przybyli osadnicy z rejonu Przeworska, głównie ze wsi Medynia Kańczucka, którzy zajęli zabudowania dawnego folwarku – pałac i budynki dla robotników. Zasiedlenie wsi przez dwie grupy ludności, pochodzęce z odległych regionów, różniące się tradycją i zwyczajami doprowadziło do podziału wsi na dwie części, tzw. "wieś" - teren od skrzyżowania ul. Wrocławskiej z ul. Główną i wzdłuż ul. Głównej do parku, zamieszkały przez przesiedleńców z kresów wschodnich i tzw. "majątek" - teren dawnych zabudowań folwarku, przy skrzyżowaniu ul. Głównej z ul. Agrestową i wzdłuż ul. Agrestowej, zamieszkały przez osadników z rejonu Przeworska. Podział ten ulegał stopniowem zatarciu na przestrzeni kolejnych dziesięcioleci w wyniku upływu czasu i wymiany pokoleniowej.
Do chwili obecnej we wsi zachowały się pozostałości folwarku, w tym stajnia z 1897 r. przebudowana na pomieszczenia biurowe i obora przebudowana na pomieszczenia produkcyjne.
W latach 70. XX wieku spłonęła stodoła, do chwili obecnej zachował się tylko niewielki jej fragment używany jako magazyn. Pozostały również budynki dla robotników w tym dwa piętrowe przeznaczone dla 4 rodzin każdy, pomniejsze budynki gospodarcze oraz resztki muru okalającego dawny folwark. We wsi zachował się również, na południe od kompleksu zabudowań folwarku, dużych rozmiarów zbiornik na kiszonkę, obecnie przebudowany na magazyn.
Niestety stojący we wsi pałac, który przetrwał wojnę i w którym początkowo mieszkali osadnicy popadł w ruinę i został rozebrany w latach 70. XX wieku. Obecnie na miejscu pałacu znajduje się skład węgla. Pozostał jedynie przypałacowy park, w którym urządzono boisko do gry w piłkę nożną. Nie przetrwały do naszych czasów również znajdujące się na południe od pałacu niewielka stodoła i kuźnia.
Przy wjeździe do wsi z trasy Wrocław – Żórawina stoi budynek dawnego zajazdu, w którym po 1945 r. znajdowała się kaplica.
Do 1945 roku we wsi była mocno rozbudowana sieć kolejki wąskotorowej, łącząca poszczególne budynki gospodarcze i okoliczne wsie, służąca do transportu płodów rolnych. Po 1945 roku sieć kolejki uległa szybkiej dewastacji i obecnie nie ma już po niej prawie żadnego śladu, poza nielicznymi śladami po torach w bruku drogi prowadzącej z centrum wsi w kierunku Biestrzykowa.
Wiatrak wspomniany w opisach wsi z 1795 r. i 1845 r. znajdował się na południowy wschód od zabudowań wsi, za drogą Wrocław Żorawina. Przetrwał najprawdopodobniej do ok. 1911 r. (został zaznaczony na mapie wówczas wydanej). Dokładnej daty jego rozbiórki lub zniszczenia nie udało się ustalić.
W 1987 r., w czterdziestą rocznicę przybycia do Suchego Dworu osadaników z okolic Przeworska, we wsi zorganizowano uroczyste obchody czterdziestolecia Suchego Dworu. W trakcie uroczystości zasłużeni mieszkańcy wsi otrzymali odznaki "Zasłużony dla Województwa Wrocławskiego i Miasta Wrocławia".
Uchwałą Rady Gminy Żórawina z dnia 29 kwietnia 2003 r. w sprawie nadania nazwy ulicom we wsi Suchy Dwór, gmina Żórawina (Dz. Urz. Województwa Dolnośląskiego z 2003 r. nr 62, poz. 1409), wprowadzono we wsi następujące nazwy ulic - ul. Główna, ul. Wrocławska, ul. Majowa, ul. Irysowa, ul. Lisia (od znajdującej się w niewielkim lasku przy tej ulicy do lat 90 XX wieku, fermy lisów), ul. Dębowa, ul. Agrestowa, ul. Malinowa i ul. Kobierzycka.
[edytuj] Linki zewnętrzne
Wieś posiada dwie strony internetowe:
Strona internetowa Suchego Dworu
Strona internetowa Suchego Dworu
- Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi
- Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi
[edytuj] Bibliografia
Józef Pater: Wrocławska Kapituła Katedralna w XVIII wieku. Wrocław: 1998.
Friedrich Albert Zimmermann: Beyträge zur Beschreibung von Schlesien Bd.12 1795. Brzeg: 1795.
Maciej Łagiewski: Wrocławscy Żydzi 1850-1944. Wrocław: 1997.
Johann Georg Knie: Alphabetisch-statistisch- topographische Uebersicht der Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuss. Provinz Schlesien. Wrocław: 1845.
autora brak: Schlesisches Ortschafts-Verzeichniß. Alphabetisches Verzeichnis sämtlicher Städte, Flecken, Dörfer und sonstiger Ortschaften und Wohnplätze der Provinz Schlesien. Wrocław: Wilh. Gottl. Korn, 1901.
autora brak: Silesia sacra: historisch-statistisches Handbuch über das evangelische Schlesien. Görlitz: Hoffmann & Reiber, 1927.
autora brak: Amtliches Adressbuch der Provinz Niederschlesien für Industrie, Handel, Gewerbe 1927. Wrocław: Verlag August Scherl, Deutsche Adressbuch-Gesellschaft m.b.h.
David Irving: Wzlot i upadek Luftwaffe.
autora brak: Alphabetisches Verzeichnis der Stadt- und Landgemeinden im Gau Niederschlesien mit den dazugehörigen Ortsteilen, Kolonien, Siedlungen usw.. Drezno: Kurt Gruber Verlag Wirtschaft-Recht, ok. 1939.
autora brak: Schlesisches Ortschaftsverzeichnis. Teil 1, Alphabetisches Verzeichnis sämtlicher Städte, Flecken, Dörfer und sonstiger Ortschaften und Wohnplätze. Gesamtschlesiens mit Ausnahme der ehemals polnischen Gebiete. – 13 Aufl.. Wrocław: Wilh. Gottl. Korn, 1941.
