Superintendenci generalni Kościoła Ewangelicko-Reformowanego od XIX wieku
Z Wikipedii
Zwierzchnicy Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w RP, od lat 70. XX wieku używający tytułu biskupa.
[edytuj] Historia
Kościół Ewangelicko-Reformowany w dawnej Rzeczypospolitej jako jedyny oprócz kościoła reformowanego na Węgrzech zachował instytucję biskupów, co ciekawe, za pełną aprobatą samego Jana Kalwina.
Początkowo, nosili oni tytuły seniorów generalnych (Małopolska, Litwa, Wielkopolska). Zwykle bywali oni wybierani spośród starszych duchownych i pełnili tę funkcję dożywotnio. Jednota Braci Czeskich (Wielkopolska) przywiązywała dużą wagę do tego, by było zawsze trzech seniorów, tak by móc zachować sukcesję biskupią przy ich ordynacji. Jednota Małopolska miała dwóch seniorów generalnych i kilku dystryktowych (diecezjalnych), zaś Litewska jednego generalnego, oraz po jednym dla każdego dystryktu kościelnego.
W XVIII wieku wraz z kurczeniem się polskiego kalwinizmu, seniorzy generalni poczęli odgrywać coraz większą rolę, szczególnie, że Jednoty Małopolska i Wielkopolska zrezygnowały z seniorów prowincjonalnych – utrzymała ich tylko Jednota Litewska. Jednocześnie pod wpływem z zachodniej Europy zaczęto ich nazywać "superintendentami generalnymi." Ta ostatnia nazwa wyparła "seniora" zupełnie w XIX wieku w Jednocie Wielkopolskiej (włączonej do Pruskiego Kościoła Unijnego) oraz w Jednocie Litewskiej, gdzie istniała do jej likwidacji w 1945 roku. Nazwę "senior" najdłużej utrzymała Jednota Małopolska, bo aż do jej rozwiązania w 1849 roku.
Po II wojnie światowej, znów pod wpływem teologii reformowanej z zachodu, nazwę "superintendent" zamieniono na bardziej znajomą w Polsce biskup, choć prawo wewnętrzne Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w RP dalej używa obu nazw zamiennie.
Pozycja biskupa, nie jest odrębnym urzędem, ale jedynie stopniem, na który pastor (zarówno mężczyzna jak i kobieta) może zostać wybrana na okres 10 lat.
[edytuj] Superintendenci generalni w od XIX wieku
- 1807-1831 – Karol Diehl (1765-1831)
- 1831-1839 – Fryderyk Jakub Teichmann (1789-1839)
- 1839-1879 – Józef Spleszyński (1808-1879)
- 1879-1908 – August Karol Diehl (1837-1908)
- 1908-1910 – Fryderyk Jelen (1851-1910)
- 1910-1930 – Władysław Semadeni (1865-1930)
- 1930-1948 – Stefan Skierski (1873-1948)
- 1949-1952 – Kazimierz Ostachiewicz (1883-1952)
- 1952-1978 – Jan Niewieczerzał (1914-1981)
- 1978-2002 – Zdzisław Tranda
- 2002-nadal – Marek Izdebski
[edytuj] Superintendenci Generalni Jednoty litewskiej, od 1920 roku zwanej wileńską, od XIX wieku
- 1835-1844 - Aleksander Aniszewski (zm.1844)
- 1845-1853 - Rafał Downar (1751-1854)
- 1855-1856 - Michał Reczyński
- 1857-1879 - Stefan Lipiński (1803-1879)
- 1880-1882 - Jan Mandzelowski (1809-1885)
- 1883-1887 - Konstanty Moczulski (1826-1887)
- 1888-1893 - Józef Głowacki (1830-1893)
- 1894-1901 - Andrzej Kader (1831-1902)
- 1902-1938 - Michał Jastrzębski (1859-1938)
- 1938-1945 - Konstanty Kurnatowski (1878-1968), wyjechał z Wilna do Szwecji w 1940 roku.
- 1922-1940 - Povilas Jakubenas (1871-1973), generalny superintendent na Litwie Kowieńskiej, niezależnej tzw. Jednoty Kowieńskiej
