Synestezja
Z Wikipedii
Synestezja (gr. synaísthesis - równoczesne postrzeganie od sýn - razem' i aísthesis - poznanie poprzez zmysły). W psychologii stan lub zdolność, w której doświadczenia jednego zmysłu (np. wzroku) wywołują również doświadczenia, charakterystyczne dla innych zmysłów. Na przykład odbieranie niskich dźwięków wywołuje wrażenie miękkości, barwa niebieska odczuwana jest jako chłodna, obraz litery lub cyfry budzi skojarzenia kolorystyczne itp.
Istnieją dwie teorie tłumaczące owe zjawisko. Jedna mówi, że istnieje więcej połączeń synaptycznych pomiędzy neuronami przenoszącymi "zmysłowe informacje", a druga - że ilość połączeń synaptycznych jest taka sama, a mieszanie się odbieranych doświadczeń wynika z tego iż zachwiana jest równowaga pomiędzy hamowaniem i wyciszaniem docierających impulsów w mózgu.
W literaturze - środek stylistyczny polegający na przypisywaniu jakiemuś zmysłowi wrażeń odbieranych innym zmysłem. Szczególne znaczenie miała w literaturze symbolizmu, w korespondencji sztuk.
[edytuj] Barwne słyszenie
Stosunkowo najczęściej spotykane jest "barwne słyszenie", które polega na tym, że dźwięki lub współbrzmienia wywołują wrażenia barwne, bądź barwy - dźwięki. Synestetami byli m.in.: Mikołaj Rimski-Korsakow, Solomon Szereszewski, Władimir Nabokow, Wassily Kandinsky, Paul Klee, Franciszek Liszt, Olivier Messiaen, a jest Marta Ptaszyńska i Chris Urbanowicz.
Skojarzenia dźwięków lub tonacji z barwami z zasady są jednak różne. Oto przykładowe skojarzenia - rosyjskiego kompozytora z przełomu XIX i XX wieku Mikołaja Rimskiego-Korsakowa:[1]
Rimski-Korsakow:
- C-dur: biały
- G-dur: brązowozłoty, jasny
- D-dur: żółty, słoneczny
- A-dur: jasnoróżowy
- E-dur: szafirowy, błyszczący
- H-dur: granatowy, ponury
- Fis-dur: szarozielony
- Des-dur: mroczny, gorący
- As-dur: siwofioletowy
- Es-dur: mroczny, błękitnoszary
- F-dur: zielony
Wbrew wieloletniemu przekonaniu o tym, że Skriabin obdarzony był zdolnością "barwnego słyszenia", nie ma na to dowodu; zob. natomiast rozkład kolorów na "fortepianie świetlnym" Skriabina.
- ↑ J. Wierszyłowski: Psychologia muzyki, PWN Warszawa 1981, s. 242.
