Aleksander Skriabin

Z Wikipedii

Aleksandr Nikołajewicz Skriabin (ur. 6 stycznia 1872r. w Moskwie, zm. 27 kwietnia 1915 r. w Moskwie) – rosyjski wirtuoz pianista i kompozytor. Twórczość Skriabina najczęściej wiązana jest z późnym romantyzmem, a ściślej ekspresjonizmem.

[edytuj] Biografia

Skriabin rozpoczął naukę gry na fortepianie we wczesnej młodości, wkrótce mimo stosunkowo drobnych dłoni uzyskał status cudownego dziecka. W 1884 w wieku dwunastu lat rozpoczął naukę u słynnego nauczyciela Nikołaja Zwieriewa. Jego kolegą z klasy był Sergiusz Rachmaninow. W latach 1888-1892 studiuje w Konserwatorium Moskiewskim. W 1894 rozpoczyna pełną sukcesów karierę pianisty. Rozpoczyna także komponowanie. Początkowo pozostaje pod wpływem Chopina komponując miniatury fortepianowe, głównie nokturny, mazurki, preludia i etiudy, a także muzykę orkiestralną. Szybko zdobywa reputację jako kompozytor i obejmuje katedrę kompozycji na Konserwatorium Moskiewskim w 1898. Jednakże w 1903 w atmosferze skandalu obyczajowego Skriabin porzuca ustabilizowane życie i rodzinę, i wraz ze swą młodą kochanką udaje się w sześcioletnie tryumfalne tournee koncertowe po Europie zachodniej. Wcześniej pozostając pod wpływem Fryderyka Nietzschego z czasem wykształcił swą własną mistyczną, głęboko przesyconą intelektualną religijnością, filozofię. Muzyka komponowana przez artystę była odbiciem jego filozofii. Oparta na skomplikowanych harmoniach, subtelna i nastrojowa. Właśnie w dziedzinie harmonii Skriabin dokonał wiele. Jako pierwszy zaczął używać dysonansowych akordów zawierających kwarty. Używał też skrajnie schromatyzowanych skal, dając w ten sposób podwaliny pod atonalność, choć świadomie granicy atonalności nie przekroczył.

[edytuj] Dźwięki i kolory

Skriabin uważał się za mesjasza sztuki-religii, a swoją twórczość za przygotowanie do misterium L'Acte préalable [fr. akt przedwstępny] łączącego muzykę, taniec, grę kolorowych świateł zapachów. Przygotowaniem do tego misterium była jego V Symfonia, zatytułowana Prometeusz: Poemat ognia (1909-10). Wykonywać miała ją orkiestra z fortepianem, chór i fortepian świetlny. Skriabin chciał, by muzyce towarzyszyły kolorowe światła na ekranie, uruchamiane przez fortepian świetlny, którego klawisze służyły do wydobywania kolorów; przyporządkowanie kolorów klawiszom widać na lewej ilustracji.

Przyporządkowanie kolorów klawiszom w ramach oktawy w fortepianie świetlnym zaprojektowanym przez Skriabina

Koło kwintowe ukazujące relacje między kolorami

Skriabin nie miał zdolności synestezji, co podejrzewano przez wiele lat. Baając ten problem, B. Galeyev i I.Vanechkina ^[1] doszli do wniosku, że źródłem pierwotnym było skojarzenie przez Skriabina tonacji z wyobrażeniami zaczerpniętymi m.in. z teozofii, a następnie z kolorami. Oddziaływanie na wiele zmysłów miało zwiększyć sugestywność muzyki. Teoretyczną podstawę tej koncepcji uświadamia spojrzenie na relacje między kolorami i dźwiękami, w którym koło kwintowe i koło barw "pokrywają się", wskazując na to, iż zostały ustalone w oparciu o znajomość tradycyjnej tonalności i zasad optyki (ilustr. po prawej).

Pierwsze wykonanie Prometeusza z zastosowaniem "świetlnego fortepianu" miało miejsce dopiero w 1915 roku w Nowym Jorku, już po śmierci kompozytora. W Rosji - w 1962 roku.

W Polsce po raz pierwszy próbę realizacji pomysłu Skriabina podjęto 7 IX 1978 w Baranowie Sandomierskim.^[2] Podczas interdyscyplinarnego sympozjum "Muzyka i malarstwo" Kazimierz Urbański przedstawił spektakl audiowizualny, na skromną wprawdzie skalę, ale realizując pomysł, jakim była "gra kolorami". Muzyce Prometeusza odtworzonej z płyty towarzyszyły kolory zmieniane z pomocą urządzenia skonstruowanego przez Urbańskiego.

[edytuj] Charyzma

Oddziaływanie osoby Skriabina i jego wyjątkowo ekstatycznej muzyki było tak silne, że w 1909 roku w Moskwie powstało Kółko Skriabinistów, którego celem było popularyzowanie jego twórczości i idei.

1. ↑ [1]
2. ↑ "Ruch Muzyczny" 1978 nr 25.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Geneza i zasady łączenia przez Skriabina dźwięków z barwami oraz rodzajami ekspresji opisana przez członków moskiewskiej grupy badawczej "Prometeusz" B. Galeyeva i I. Vanechkina Was Scriabin a Synaesthete?