Władimir Nabokow

Z Wikipedii

Władimir Nabokow, ang. Vladimir Nabokov, ros. Владимир Владимирович Набоков (ur. 23 kwietnia (10 kwietnia jul.) 1899^[1] w Sankt Petersburgu, zm. 2 lipca 1977 w Montreux w Szwajcarii), pisarz rosyjski, tworzący do mniej więcej 1938 roku głównie w języku ojczystym, potem głównie w języku angielskim, autor kilku tekstów w języku francuskim. Z wykształcenia Nabokow był filologiem (romanistą i rusycystą), krótko studiował zoologię, przez całe życie zajmował się lepidopterologią (liczne artykuły w czasopismach specjalistycznych, praca w harwardzkim muzeum), hobbystycznie układał zadania szachowe, w latach 1941-1959 był wykładowcą literatury na uczelniach amerykańskich.

Szeroką sławę przyniosła mu powieść "Lolita" (opublikowana w Paryżu, 1955).

Spis treści 1 Biografia 2 Twórczość 2.1 Dar 2.2 Zaproszenie na egzekucję 2.3 Blady ogień 3 Bibliografia 3.1 Bibliografia rosyjskojęzyczna 3.2 Bibliografia anglojęzyczna 4 Przypisy 5 Linki zewnętrzne

[edytuj] Biografia

Życie Władimira Nabokowa można podzielić na cztery etapy:

• 1899-1920 Rosja,
• 1920-1940 Europa Zachodnia (Cambridge, Berlin i Paryż),
• 1940-1960 USA,
• 1960-1977 Szwajcaria.

Nabokow pochodził z arystokratycznej rodziny rosyjskiej. Po utracie majątku w wyniku rewolucji październikowej w Rosji jego rodzina wyjechała do zachodniej Europy. Na początku lat dwudziestych Nabokow studiował romanistykę i slawistykę w Cambridge, po ukończeniu studiów w 1923 roku zamieszkał w Berlinie (Niemcy oraz środowisko emigrantów rosyjskich w Niemczech nierzadko występują w utworach Nabokowa z tamtego okresu).

W 1925 roku (15 kwietnia) Nabokow ożenił się z Verą Slonim, 10 maja 1936 roku urodził im się syn Dimitri. W 1937 roku przenieśli się do Paryża, a w 1940 roku popłynęli transatlantykiem do USA, gdzie Nabokow między innymi pracował w muzeum oraz jako profesor literatury na uczelni. Po sukcesie finansowym "Lolity", w 1961 Nabokow z rodziną przeprowadził się do Montreux w Szwajcarii. Od 1964 r. aż do śmierci mieszkał w hotelu Montreux-Palace w Montreux.

[edytuj] Twórczość

Twórczość Nabokowa należy do najwybitniejszych osiągnięć w zakresie obu literatur, do których należy, zarówno rosyjskiej jak i angielskiej.

Powieści Nabokowa eksplorują w artystycznej formie tematykę filozoficzną (tematy takie jak estetyka, życie po śmierci, rozważania nad charakterem rzeczywistości i świadomości). Przez niektórych uznawany również czasem za kpiarza literatury, Nabokow uważany jest słusznie za pisarza, który potrafi daleko bardziej niż inni twórcy połączyć żar artysty z dyscypliną i chłodem naukowca.

Poza powieściami, trzy wersje autobiografii ("Tamte brzegi", "Conclusive evidence", oraz "Pamięci, mów!"), kilka zbiorów opowiadań (m.in. "Feralna trzynastka", "Szczegółowy opis zachodu słońca i inne opowiadania"), dramaty, nieliczne poezje, trzy tomy wykładów o literaturze europejskiej i rosyjskiej, tłumaczenia z angielskiego na rosyjski (m.in. tłumaczenie "Alicji w krainie czarów" Lewisa Carrolla) i z rosyjskiego na angielski (m.in. erudycyjny przekład "Eugeniusza Oniegina" Aleksandra Puszkina), zadania szachowe i profesjonalne prace z zakresu microlepidoptera.

Jedne z najważniejszych powieści Nabokowa to:

[edytuj] Dar

Powieść odzwierciedlająca pewien okres życia młodego i genialnego pisarza rosyjskiego, mieszkającego w Berlinie na początku lat dwudziestych ubiegłego wieku – Fiodora Godunowa Czerdyncewa. Opis jego życia przesycony jest żywymi i barwnymi wspomnieniami z Rosji oraz spojrzeniem młodego geniusza na własną pracę twórczą.

[edytuj] Zaproszenie na egzekucję

Artystyczna opowieść dziejąca się w nieokreślonej przyszłości, w świecie noszącym subtelne piętno sztuczności, zamieszkanym przez sztuczne postaci, pośród których żywy, prawdziwy i czujący istnienie jakiegoś innego lepszego świata, bohater, Cyncynat C., zostaje skazany na śmierć przez ścięcie głowy (jego winą jest bycie nieprzezroczystym w świecie przezroczystych ludzi). Powieść opisuje dni oczekiwania Cyncynata na grożącą mu egzekucję.

[edytuj] Blady ogień

Napisany tuz po Lolicie tekst, którego natura i przesłanie są wysoce kontrowersyjne. Jest prawdopodobnie zakamuflowanym traktatem flozoficznym, grą literacka i szaradą eksplorująca tematykę życia po śmierci. Książka składa się z 1.000-wersowego poematu "Blady ogień", napisanego przez amerykańskiego poetę Johna Shade'a oraz z serii przypisów do poematu (wyraźnie odbiegających od tematu i kilkakrotnie przekraczających objętościowo długość samego poematu) napisanych przez sąsiada i przyjaciela Shade'a – Charlesa Kinbote'a, który utrzymuje, że jest zdetronizowanym królem fikcyjnego państwa – Zembli.

[edytuj] Bibliografia

[edytuj] Bibliografia rosyjskojęzyczna

powieści:

• "Maszeńka" (1926),
• "Król, dama, walet" (1928),
• "Obrona Łużyna" (1930),
• "Chwała" (1932),
• "Śmiech w ciemności" (1933),
• "Rozpacz" (1934),
• "Dar" (1937-1938),
• "Zaproszenie na egzekucję" (1938),

opowieści:

• "Oko" (1938),
• "Czarodziej" (1939)

[edytuj] Bibliografia anglojęzyczna

powieści (alternatywne polskie tłumaczenia tytułów rozdzielono ukośnikiem):

• "Prawdziwe życie Sebastiana Knighta" (1941),
• "Ultima Thule" (1942, rozdział niedokończonej powieści pt. "Solus Rex"),
• "Skośnie w lewo/Z nieprawej strony/Nieprawe godło"(1947, oryg. "Bend sinister"),
• "Lolita" (1955),
• "Pnin" (1957),
• "Blady ogień" (1962),
• "Ada" (1969),
• "Przejrzystość rzeczy/Przezroczyste przedmioty" (1972),
• "Patrz na te arlekiny" (1974)

[edytuj] Przypisy

1. ↑ Urodził się 10 kwietnia 1899 według stosowanego wówczas w Rosji kalendarza juliańskiego. Odpowiednikiem tego dnia w kalendarzu gregoriańskim jest 22 kwietnia, co można obliczyć dodając 12 dni do daty wg kalendarza juliańskiego. Niektóre źródła podają błędnie wyliczoną datę 23 kwietnia uzyskaną poprzez nieprawidłowe zastosowanie 13-dniowej różnicy między dwoma kalendarzami, która jednak mogła być używana tylko po 28 lutego 1900. We wspomnieniowej książce Speak, Memory Nabokow wyjaśnił powód pomyłki i potwierdził, że właściwą datą jest 22 kwietnia.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Vladimir Nabokov. Życie i twórczość – polska strona o W. Nabokowie
• Zembla – największy zbiór informacji o W. Nabokowie, w większości po ang., zawiera m.in. wybór artykułów na temat pisarza (autorami są literaturoznawcy z nabokologicznej światowej czołówki)
• Archives of NABOKV-L@LISTSERV.UCSB.EDU – archiwum anglojęzycznej grupy dyskusyjnej poświęconej twórczości W. Nabokowa
• Nabokov Vladimir – strona ros., zawiera teksty W. Nabokowa (wersje ang. i ros.)

Obecnie (2006) na język polski przetłumaczone są wszystkie z tych powieści z wyjątkiem "Ady".