Tłustosz pospolity

Z Wikipedii

Tłustosz pospolity
Systematyka
Domena	jądrowce
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	okrytonasienne
Klasa	Rosopsida
Rząd	jasnotowce
Rodzina	pływaczowate
Rodzaj	tłustosz
Gatunek	tłustosz pospolity
Nazwa systematyczna
'Pinguicula vulgaris L.
pub. 1753
Kategoria zagrożenia w Polsce (CzL) EX EW E [E] V [V] R Kategoria: zagrożony
Galeria zdjęć i grafik

Tłustosz pospolity (Pinguicula vulgaris L.) – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny pływaczowatych (według systemu Reveala). W Polsce występuje w górach i na całym niżu z wyjątkiem północno-wschodniej części kraju. Roślina dość rzadka. Jest przedstawicielem nielicznych u nas roślin owadożernych. Status gatunku we florze Polski: gatunek rodzimy.

Spis treści 1 Morfologia 2 Biologia 3 Ekologia 4 Zmienność 5 Zagrożenia i ochrona 6 Przypisy 7 Bibliografia

[edytuj] Morfologia

Liście

Wyłącznie w przyziemnej różyczce. Są jasnozielone, mięsiste, całobrzegie, mają jajowaty lub podługowaty kształt i średnicę 4–12 cm. Mają zwykle podwinięte brzegi i górną powierzchnię silnie ogruczoloną.

Kwiaty 

Wyrastają z różyczki liściowej na ogruczolonych szypułkach o wysokości 5–25 cm, pojedynczo. Są to kwiaty grzbieciste o dwuwargowym kielichu. Obydwie wargi kielicha są rozcięte, górna mniej więcej do połowy swojej długości. Niebieskofioletowa i również dwuwargowa korona o długości 15–25 mm (wraz z ostrogą) jest 5-ząbkowa. Środkowa klapa na jej dolnej wardze posiada białą plamkę w gardzieli. Obydwie wargi korony z tyłu zrośnięte są w rurkę, która stopniowo przechodzi w dość długą i smukłą ostrogę. Wewnątrz korony pojedynczy słupek z bardzo pękatą zalążnią i dwoma różowymi, spiralnie zakręcającymi się znamionami, oraz dwa pręciki.

Owoc 

Torebka z licznymi i drobnymi nasionami, które mają delikatną siateczkowatą okrywę.

[edytuj] Biologia

Roślina kwitnie od maja do czerwca. Jest owadopylna, budowa kwiatu uniemożliwia samozapylenie, mimo, że pręcik i słupek dojrzewają równocześnie.

Liście tłustosza pospolitego, tak jak innych gatunków tego rodzaju, posiadają dwa rodzaje gruczołów: osadzone na trzoneczkach i wydzielające lepki śluz, oraz osadzone na liściu i wydzielające enzymy trawienne. Do śluzu przylepiają się siadające na liściach nieduże owady. Wówczas liście powoli zaginają się do środka, a enzymy trawią ciała owadów. Strawione składniki wchłaniane są przez liść, który po kilku dniach powoli rozprostowuje się.

Roślina normalnie przeprowadza fotosyntezę, dzięki czemu jest w pełni samożywna. Owadożerność umożliwia jej jedynie uzupełnianie azotu, którego zwykle brak na ubogich glebach, na których rośnie.

[edytuj] Ekologia

Tłustosz pospolity lubi miejsca wilgotne: torfowiska, wilgotne łąki, źródliska. Hemikryptofit. W górach występuje po regiel dolny.

W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O?All. Caricetalia davallianae.

Roślina trująca.

[edytuj] Zmienność

• podgat. tłustosz pospolity dwubarwny (Pinguicula vulgaris L. subsp. bicolor ([Nordst.?] Woł.) Á. Löve & D.) – szypułki słabo ogruczolone, korona z białymi łatkami, jej górna łatka rozcięta od 1/3 do 3/4.
• podgat. tłustosz pospolity typowy (Pinguicula vulgaris L. subsp. vulgaris) – szypułki silnie ogruczolone, korona z białą plamą w gardzieli, jej górna warga rozcięta nie więcej niż do 1/3 długości. Występuje dużo częściej niż drugi podgatunek.

[edytuj] Zagrożenia i ochrona

Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną. Zmniejsza się liczba stanowisk, na których występuje.

Kategorie zagrożenia:

• Kategoria zagrożenia gatunku w Polsce wg Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006)^[1]: V (narażony na wyginięcie).
• Tłustosz pospolity dwubarwny (subsp. bicolor), występujący w południowo-wschodniej części kraju, został w Polsce uznany za wymierający. Według Polskiej Czerwonej Księgi Roślin (2001)^[2] posiada kategorię zagrożenia CR (krytycznie zagrożony) .

[edytuj] Przypisy

1. ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5. 
2. ↑ http://www.przyroda.katowice.pl/czerwona_ksiega_roslin.html

[edytuj] Bibliografia