Traktat Unkiar-Iskielessi

Z Wikipedii

Traktat Unkiar-Iskielessi to porozumienie zawarte w 1833 roku pomiędzy Turcją a Rosją.

Muhammad Ali, władca Egiptu i jednocześnie wasal sułtana tureckiego Mahmuda II w 1831 rozpoczął wojnę ze swym seniorem ( patrz Muhammad Ali ,,Bunt przeciwko sułtanowi). W Europie powstały dwa bloki zainteresowane wojną egipsko - turecką : proturecki z Rosją cara Mikołaja I oraz proegipski z Wielką Brytanią oraz Francją. Po bitwie pod Konyą Imperium Osmańskie zmierzało ku upadkowi. Z pomocą przyszła Rosja, niechętna posiadaniu silniejszego rywala w osobie Muhammada Alego. Co więcej, Rosjanie pragnęli wymusić na Turcji zgodę na swobodny ruch własnych okrętów przez dwie cieśniny : Dardanele i Bosfor. Ten przywilej miał zapewnić Rosji przekształcenie Morza Czarnego w węwnętrzne morze oraz początek ekspansji ekonomicznej i politycznej w obrębie Morza Śródziemnego. Na początku 1833 roku flota rosyjska wpłynęła do Bosforu dokonując desantu 5000 żołnierzy, którzy za swą siedzibę obrali dolinę Unkiar-Iskielessi. Wkrótce podpisany został pokój w Kutahyi, na mocy którego Muhammad otrzymywał dożywotnio Palestynę i Syrię oraz Arabię i Kretę. Wojska rosyjskie miały przebywać w Turcji do chwili przekroczenia przez Egipcjan gór Taurus.

Niechętny Wielkiej Brytanii i Francji z powodu ich bierności, sułtan turecki zdecydował się na poszukanie silniejszego sojusznika. Owym sprzymierzeńcem miała zostać Rosja. 23 czerwca 1833 roku w dolinie Unkiar-Iskielessi podpisano traktat, wedle którego Rosja powinna pomóc Turcji na wypadek wojny, natomiast Turcja powinna zamknąć swe cieśniny w przypadku ataku na Rosję. W praktyce Imperium Osmańskie stawało się protektoratem cara, a Rosja niezagrożona przez swych rywali mogła swobodnie realizować własną politykę podporządkowywania Turcji. Decyzje Rosji poparły Austria oraz Prusy, natomiast przeciwnikami pozostawały Wielka Brytania i Francja. Do polepszenia stosunków pomiędzy tymi dwoma ostatnimi krajami a Rosją doszło w roku 1841 po podpisaniu traktatu londyńskiego.