Traktat w Trianon

Z Wikipedii

Mapa Austro-Węgier. Faza końcowa istnienia państwa do 1919 roku

Delegacja węgierska podczas negocjacji w Trianon

Traktat w Trianion

Węgry po traktacie

Tereny przyznane Królestwu Rumunii

Tereny przyznane Królestwu SHS

Tereny przyznane Republice Austrii

Tereny przyznane Czechosłowacji

Tereny zajęte przez Rzeczpospolitą Polską

Mapa Austro-Węgier z roku 1911 z zaznaczeniem dominacji poszczególnych narodowości

Pałac Grand Trianon w Wersalu, miejsce negocjacji i podpisania traktatu

Traktat w Trianon - podpisany 4 czerwca 1920 w pałacu Grand Trianon w Wersalu traktat pokojowy między Węgrami a państwami Ententy: USA (które go nigdy nie ratyfikowały), Wielką Brytanią, Francją, Włochami, Rumunią, Królestwem SHS (późniejsza Jugosławia), Czechosłowacją i Polską.

Traktat w Trianon określił sytuację państwa węgierskiego powstałego w miejsce Królestwa Węgier - części dualistycznej monarchii austro-węgierskiej po I wojnie światowej.

Węgry uznały niepodległość Czechosłowacji oraz Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców. Obszar Węgier został podzielony między sąsiadów: Austrię, Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców, Rumunię i Czechosłowację. Między innymi Siedmiogród został przejęty przez Rumunię, Słowacja i Ruś Zakarpacka przez Czechosłowację, Chorwacja, Bośnia i Baczka przez Królestwo SHS, Banat zaś podzielony między Rumunię i ww. SHS. Na rzecz Austrii Węgry traciły zamieszkane w dużej części przez ludność niemeckojęzyczną zachodnie części komitatów Sopron Moson i Vas, z których utworzono prowincję Burgenland. W wyniku ustaleń traktatu Węgry utraciły dostęp do morza, ponad połowę ludności (pozostało 8 z 21 milionów) oraz dwie trzecie (pozostało 93 tys. km² z 325 tys. km²) obszaru państwa. Poza granicami Węgier znalazło się 5 milionów ludności węgierskiej. Konsekwencje tych ustaleń z niewielkimi zmianami pozostają w mocy do dnia dzisiejszego.

Ponadto zabroniono Węgrom powszechnej służby wojskowej (liczebność armii nie mogła przy tym przekraczać 35 tys.), posiadania lotnictwa i marynarki wojennej, rozwoju przemysłu zbrojeniowego, budowy linii kolejowych innych niż jednotorowe. Węgry miały również wypłacić reparacje wojenne.

Z perspektywy traktat w Trianon postrzegany jest kontrowersyjnie. Węgry, jako spadkobierca dawnej monarchii habsburskiej, musiały ponieść konsekwencje przegranej wojny, choć już niekoniecznie doprowadzenia do niej, gdyż

nie prowadziły samodzielnej polityki zagranicznej,
nie tylko państwa centralne były winne wybuchu I wojny światowej.

Niewątpliwie także spora część dawnego Królestwa Węgierskiego zamieszkana była przez narody inne niż węgierski. Z drugiej strony szumne hasła o zasadach narodowościowych, którymi mieli kierować się alianci, często okazywały się nieprawdą. Tereny dzisiejszej południowej Słowacji przyłączono do Czechosłowacji tylko po to, aby młoda republika miała więcej pól uprawnych (do dzisiaj w wielu tamtejszych miejscowościach Węgrzy stanowią większość). Podobnie terytorium Baczki wcielone do Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców jak i część Siedmiogrodu, która znalazła się w Rumunii to tereny, na których Węgrzy stanowili i nadal często stanowią większość.

Należy dodać,że politycy francuscy (Georges Clemenceau) otwarcie przyrzekli Węgrom w chwili podpisania traktatu możliwość jego rewizji w oparciu o kryterium etnograficzne i statut Ligi Narodów.

Rewizja traktatu stała się głównym celem polityki zagranicznej Węgier w okresie międzywojennym i przyczyniła się do zbliżenia z hitlerowskimi Niemcami.