Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski
Z Wikipedii
Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski (TKRP), Polrewkom (ros. Польревком) – zaczątek władz komunistycznych na terenach Polski zajętych przez Armię Czerwoną w trakcie ofensywy letniej 1920.
Utworzony przez polskich komunistów w czasie wojny polsko-bolszewickiej 23 lipca 1920 r. w Smoleńsku, z inicjatywy RKP(b) w Moskwie (z przekształcenia Biura Polskiego przy Komitecie Centralnym partii bolszewickiej). Odezwę o przejęciu władzy w Polsce ogłoszono 30 lipca w Białymstoku , pierwszym większym mieście na zachód od Linii Curzona,zajętym 28 lipca 1920 przez Armię Czerwoną . Sam TKRP zainstalował się w Pałacu Branickich. Tego samego dnia Polrewkom ogłosił Manifest do polskiego ludu roboczego miast i wsi, ( autorstwa Feliksa Dzierżyńskiego) który m.in. zapowiadał utworzenie Polskiej Republiki Rad, nacjonalizację ziemi, oddzielenie Kościoła od państwa oraz wzywał masy robotnicze do przepędzenia kapitalistów i obszarników, zajmowania fabryk i ziemi oraz tworzenia komitetów rewolucyjnych jako organów nowej władzy. Komitet rozpoczął działalność od wydania uzgodnionego z Leninem programu oraz dwóch odezw - do żołnierzy Armii Czerwonej i Wojska Polskiego, którego żołnierzy zachęcano do buntu. Dzierżyński rozpoczął tępienie "wrogów ludu" za pomocą "swoich" czekistów. W kolejnych dniach TKRP ogłosił program rolny, deklarację o wolności sumienia oraz ustanowił trybunały rewolucyjne.
Obszar kontrolowany przez TKRP ograniczał się do Podlasia i części Mazowsza czasowo zajętych przez Armię Czerwoną. Rozpoczęto formowanie Polskiej Armii Czerwonej (do 2. Białostockiego Pułku Strzelców zgłosiło się zaledwie 70 osób, a liczebność całej Polskiej Armii Czerwonej wyniosła 176 ochotników). W terenie organizowano Komitety Rewolucyjne. Gdy Armia Czerwona szturmowała przedpola Warszawy, kierownictwo TKRP przyjechało do Wyszkowa, aby z sowieckimi wojskami wkroczyć do stolicy.
W wyniku zwycięskiej kontrofensywy wojsk polskich, 22 sierpnia komitet zmuszony był w pośpiechu opuścić Białystok wraz z wycofującymi się wojskami Armii Czerwonej i udał do Mińska. Wkrótce został rozwiązany, a jego członkowie zostali przydzieleni do sztabów frontowych lub obozów jenieckich w celu bezskutecznego jak się okazało werbowania ochotników do Polskiej Armii Czerwonej.
Stefan Żeromski poświęcił Polrewkomowi opowiadanie Na probostwie w Wyszkowie.
[edytuj] Członkowie
- Julian Marchlewski - przewodniczący.
- Edward Próchniak - sekretarz.
- Feliks Dzierżyński - de facto przewodniczący.
- Feliks Kon - oświata.
- Józef Unszlicht - sprawy partyjne.
- Bernard Zaks - przemysł.
- Stanisław Bobiński - rolnictwo.
- Tadeusz Rydwański - propaganda i agitacja.
