Ulica Bolesława Prusa we Wrocławiu
Z Wikipedii
 |
|
|
Ulica Bolesława Prusa we wrocławskim osiedlu Ołbin łączy dzisiejsze ulice Kilińskiego na południowym zachodzie z Daszyńskiego na północnym wschodzie. Całkowita jej długość wynosi niespełna 1,4 km.
Współczesny przebieg ulicy jest prawie identyczny z przebiegiem dawnej drogi Am Lehmdamm ("Na Glinianej Grobli"). Grobla ta, wzmiankowana po raz pierwszy w 1309, zapobiegała podczas przyborów wód Odry zalaniu ziem leżących na północ od niej[1], należących do benedyktynów (potem norbertanów) z opactwa św. Wincentego na Ołbinie.
W XVIII wieku koryto płynącej wzdłuż tej grobli rzeki wykorzystano jako przeszkodę wodną w systemie fortyfikacji miasta przed północną linią murów. Po likwidacji fortyfikacji Wrocławia po wkroczeniu doń Francuzów w 1807 tutejsza odnoga Odry została odcięta i przez następne kilka dziesięcioleci powoli wysychała, toteż zabudowania wzdłuż Lehmdamm niemal do końca XIX wieku stawiano wyłącznie po północnej stronie ulicy. Miejsce, gdzie znajdowały się stawy służące okolicznym mieszkańcom do prania odzieży[2] i podmokłe łąki na wschód od kościoła św. Michała (teren obecnego parku Nowowiejskiego) pozostawiono niezabudowane, a dopiero w roku 1936 teren ten przecięty został ulicą (Adalbertstraße, dziś ul. Wyszyńskiego).
Na rogu dzisiejszych ulic Matejki i Prusa znajdowała się w połowie XIX wieku huta szkła; w 1879 na południowo-zachodnim końcu ulicy wybudowana została Königlischen Gewerbe und Oberrealschule – Królewska Szkoła Rzemiosła i Wyższa Szkoła Realna wg projektu Roberta Mende (w 1904 dobudowano salę gimnastyczną dla tej szkoły wg projektu Plüddemanna)[3]. Pod koniec XIX stulecia pojawiły się pierwsze zabudowania również na południowej pierzei ulicy; w roku 1904 w kwartale pomiędzy dzisiejszymi ulicami Prusa, Rozbrat, Chemiczną i Górnickiego wybudowany został secesyjno-neoromański okazały gmach Królewskiej Szkoły Rzemiosł Budowlanych i Wyższej Szkoły Budowy Maszyn (Königliche Bau-Gewerk-Schule und Maschinen-Bau-Schule)[4]. Nieco dalej na wschód w kwartale narożnym Nowowiejskiej i Prusa (Am Waschteich – "Nad Stawem do Prania") powstały w tym samym czasie neogotyckie gmachy szkół (męskiej w 1900, żeńskiej 1904) im. Pestalozziego wg projektu Plüddemanna i Frobösego[5].
II wojna światowa oszczędziła – jak na warunki wrocławskie[6] – większość zabudowań przy ulicy Prusa: zniszczone zostały tylko zabudowania w rejonie ul. Bema i Kilińskiego, w tym wspomniana wyżej Królewska Szkoła Rzemiosła z 1879 roku, oraz pojedyncze domy w pozostałej części ulicy, na których miejscu po wojnie zbudowano "plomby".
W okazałym czterokondygnacyjnym gmachu na południowej pierzei, przy ul. Prusa nr 9 (pomiędzy Ledóchowskiego a Barycką) znajdowała się po wojnie centrala telefoniczna obsługująca 20 tys. abonentów w tej części Wrocławia; początkowo były to urządzenia systemu Strowgera, potem (na początku lat 80. na piętrze ustawiono nowocześniejsze, systemu Pentaconta. Centralę zlikwidowano ostatecznie z końcem lat 90. XX wieku, a budynek służy teraz celom administracyjnym.
Przypisy
- ↑ Przerwanie tej grobli podczas wylewu Odry w 1501 spowodowało, że powódź sięgnęła aż do Psiego Pola.
- ↑ Nazwa Wasch Teich oznacza "staw do prania"
- ↑ Szkoła ta uległa zniszczeniu podczas oblężenia Festung Breslau w 1945; miejsce, w którym stała to niezabudowany do dziś plac pomiędzy ul. Na Szańcach a Prusa.
- ↑ Po wojnie najpierw użytkowany przez Instytut Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego, potem przez Politechnikę; do lat 80. XX wieku wspólna siedziba Instytutu Telekomunikacji i Akustyki, Wydziału Architektury oraz Instytutu Metrologii PWr. Około 1990 roku ITA wyprowadził się do nowego budynku przy innej ulicy i obecnie cały gmach wykorzystywany jest przez Wydział Architektury.
- ↑ Dziś jest to szkoła podstawowa nr 1, a jej patronką jest od 1965 roku Maria Dąbrowska; w XIX/XX-wiecznym kompleksie szkolnym znajdują się obecnie także dwa przedszkola: nr 3 i nr 109.
- ↑ oblężenie Festung Breslau spowodowało zrównanie z ziemią całych dzielnic miasta (np. Plac Grunwaldzki, osiedle Południe), zatem budynki, które tylko częściowo były spalone lub tylko częściowo zburzone – zazwyczaj odbudowywano
[edytuj] Źródła
- Encyklopedia Wrocławia. Wydawnictwo Dolnośląskie 2000, s. 678. ISBN 83-7023-749-5.
