Umiastowscy

Z Wikipedii

Pierzchała – Umiastowscy von Nandelstadt – rodzina rycerska z Mazowsza, pochodząca od komesa Rościsława Pierzchały, hetmana mazowieckiego i starosty płockiego, walczącego na Litwie, Jaćwieży i ziemi czerwieńskiej, wymienionego w kronikach historycznych pod datą 1238 (rok nadania książęcego). Ród Pierzchałów należał w średniowieczu do feudalnej arystokracji (komesów) i spokrewniony był z najznamienitszymi rodami tamtych czasów.

Niewiasta z rodu comites Pierzchałów, będąca żoną naturalnego syna króla Kazimierza Wielkiego, dała początek rodowi Lanckorońskich (XIV w.). Umiastowscy wzięli swe nazwisko od majętności, która znalazła się w połowie XV w. w domenie rodu comites Pierzchałów – Umiastowa k/Warszawy.

Do znanych przedstawicieli rodziny tego czasu należy Piotr Umiastowski, sławny filantrop i filozof kształcony w Bolonii, doktor medycyny, specjalista od "morowego powietrza", który napisał o tej chorobie powszechnie znane dzieło. Praktykował między innymi w Łucku i Lwowie na dworze książąt Czartoryskich (XVI/XVII w.). Potem jedna z gałęzi rodu osiedliła się w Inflantach nabywając godność ordynatów von Nandelstädt (nazwisko nadane przez królową szwedzką Krystynę). Dziedziczyli też wtedy liczne inne dobra Schluckum w pow. marienburskim, Waunx-Moyzen itd. (XVII/XVIII w.).

Jednym z najbardziej znanych przedstawicieli rodziny tego czasu był Jan Kazimierz von Nandelstädt comes Umiastowski, marszałek Sejmu, sekretarz kancelarii litewskiej króla Jana Kazimierza, podkomorzy brzesko-litewski, mąż Halszki, kniaziówny Ogińskiej (XVII w.).

Umiastowscy nabywali w tym samym czasie liczne dobra na Litwie, będąc jednocześnie dziedzicami majątków na dzisiejszych terenach Estonii, Łotwy, Białorusi i Polski.

Po wojnach polsko-szwedzich, w których Umiastowscy uczestniczyli, dobra rodziny w Inflantach stopniały i w II połowie XVIII w. Umiastowscy przenieśli się do swych majątków na Litwie i Białorusi. W domenie rodu znalazły się takie dobra jak: Berdowszczyzna, Zarańkowszczyzna, Szakarnia, Czerwony Dwór, Opita-Talkowszczyzna (rodowe gniazdo najstarszej linii rodziny), Sobotniki, Żemłosław. Do najbardziej znanych przedstawicieli rodziny z tego czasu należy Tomasz Umiastowski – sędzia Trybunału, opiekun sierot, autor kanonu ówczesnej procesualistyki na Litwie, członek Naczelnej Rady Narodowej Litwy podczas insurekcji kościuszkowskiej. Umiastowscy w tym czasie pełnili wiele funkcji zaufania publicznego, np. marszałków szlachty oszmiańskiej (Jakub, Emil). Emil Umiastowski był także wicegubernatorem grodzieńskim w czasach zaboru rosyjskiego.

Po pierwszej wojnie światowej Umiastowscy czynnie wzięli udział w życiu odradzającej się ojczyzny. Bronisław Umiastowski został pierwszym kwestorem Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie i jego współtwórcą, a Janina markiza Umiastowska tworzyła dla Uniwersytetu fundację w Żemłosławiu. Markiza uczestniczyła również pracach nad odkryciem grobów królewskich i książęcych w Katedrze Wileńskiej.

Z tej rodziny pochodził także znany białoruski prozaik, polityk i poeta Franciszek Umiastowski.

Współcześnie Umiastowscy skupiają się wokół Mazowieckiej Fundacji Historycznej comites Umiastowskich i prowadzą liczne działania animujące kulturę.

Markiza Janina Zofia Monika z hrabiów Ostroróg-Sadowskich ur. w Moszczenicy k/Piotrkowa Trybunalskiego na Mazowszu. (jej mąż to Władysław hrabia Umiastowski) Otrzymała od papieża Benedykta XV tytuł markizy (margrabiny). Zmarła w Rzymie, zakładając w 1943 r. testamentalnie Fundację Rzymską swego imienia, która prężnie działa do dziś pod nazwą Fondazione Romana Marchesa J.S. Umiastowska.

[edytuj] Galeria

Jan Kazimierz von Nandelstädt comes Umiastowski	J.S. Umiastowska	Żemłosław - palac comites Umiastowskich	Władysław Nicefor hrabia Umiastowski
Markiza Janina Zofia Monika Umiastowska	Wileński pałac Umiastowskich na rogu Trockiej i Zawalnej	Wileński pałac Umiastowskich, główne wejście, nad wejściem herby